جدول۴-۶ توزیع فراوانی گروه نمونه تماشاگران مسابقات ورزشی فوتبال بر اساس در آمد ۶۹
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار۳-۱ مؤلفه های پرسشنامه و سوالات مربوط به تماشاگران ۶۰
نمودار ۴-۱ توزیع فراوانی گروه نمونه تماشاگران مسابقات ورزشی فوتبال بر اساس سن ۶۵
نمودار ۴-۲ توزیع فراوانی گروه نمونه تماشاگران مسابقات ورزشی فوتبال بر اساس شغل ۶۶
نمودار ۴-۳ توزیع فراوانی گروه نمونه تماشاگران مسابقات ورزشی فوتبال بر اساس تحصیلات ۶۷
نمودار ۴-۴ توزیع فراوانی گروه نمونه تماشاگران مسابقات ورزشی فوتبال بر اساس تاهل ۶۸
نمودار ۴-۵ توزیع فراوانی گروه نمونه تماشاگران مسابقات ورزشی فوتبال بر اساس درآمد ۶۹
فصل اول
مقدمه ومعرفی پژوهش
مقدمه :
در بین رشته های ورزشی که در سراسر دنیا دارای مسابقات منظم است ، بی تردید ورزش فوتبال پر طرفدار ترین و پر مشارکت ترین رشته ورزشی به شمار می آید، تا آنجا که بسیاری از کشورهای پنج قاره جهان آن را در ردیف ورزش ملی خودمحسوب کرده اند.
لبریز بودن ورزشگاه ها از تماشاچیان در دیدار های داخلی، ملی، قاره ای و جهانی و برخورداری رقابت ها از بینندگان چند صد میلیونی ،پخش تلوزیونی ، فوتبال را به عنوان مردمی ترین ورزش جهان معرفی کرده است. فوتبال در ایران نیز رایج ترین و پر طرفدار ترین ورزش هاست که در مقایسه با تمام رشته ها ،بیشترین تعداد ورزشکاران و تماشاگران را به خود اختصاص داده است .
از مسائل مهم که در دهه اخیر مورد توجه اند یشمندان اجتماعی و جامع شناسی قرار گرفته است،بررسی و تعیین رویداد ها و رفتار های نابهنجار در فوتبال است که هر چند وقت جلوه هایی از آن در هنگام بر گزاری مسابقات فوتبال در عرصه های ملی وبین المللی مشاهده می شود (برومند دولق، ۱۳۸۴).
فوتبال در ایران نیز روز به روز بین اقشار مختلف جامعه رو به گسترش است و تقریباً دوران گذار خود از فوتبال سنتی به دنیای حرفه ای را می گذراند. به موازت این حرکت و بیشرفت، در سال های اخیر خشونت و پرخاشگری در مسابقات فوتبال نیز شیوع یافته است و به حوادث تلخ و تأسف باری چه در عرصه ملی و چه در عرصه بین المللی تبدیل شده است واین موضوع نگرانی های فراوانی را برای دست اندرکاران وعلاقه مندان فوتبال فرا هم کرده است.با اینکه تیم های باشگاهی با عنوان باشگاه های فر هنگی ـ ورزشی فعالیت می کنند، اما تاکنون در مورد نحوه رفتار ورزشکاران و طرفدارانشان در ورزشگاه ها بررسی های جدی و قابل ملاحظه کمی صورت گرفته است ، پژوهش های گوناگون که در مورد بروز رفتار های نا بهنجار در رقابت ها ی ورزشی انجام گرفته است، نشانگر تأثیر معنی دار وضعیت های مختلف در بروز چنین رفتار هایی است. مثلاً مشخص شده که درپایان رقابت های ورزشی،رفتار خشونت آمیز و پر خاشگرانه تماشاگران تیم هایی که در خطر سقوط قرار دارند و با اینکه در جریان رقابت برای دست یابی به مقام قهرمانی هستند، بیشتر می شود (برومند دولق،۱۳۸۴).مطالعات و بررسی های متعددی توسط روان شناسان و افراد آگاه در مورد خشونت و رفتار پرخاشگرانه صورت گرفته است؛ ولی هنوز تحقیقات و مطالعات گسترده درابعاد گوناگون این رفتار ها در ورزش مورد نیاز است.از جمله رفتار های نابهنجار می توان به ‌شرط بندی ، تبانی، اوباشگری، خشونت، پرخاشگری و افسردگی اشاره کرد (علی نورعلی وند،۱۳۸۶). که در این تحقیق اوباشگری ،پرخاشگری و خشونت مد نظر قرار گرفته شده و مورد بررسی قرار می گیرد و با توجه به خلا علمی که در مورد عوامل مدیریتی مؤثر در بروز این رفتار ها در فوتبال حرفه ای نو پای ایران به وضوح احساس می شود، پژوهش حاضر با هدف نقش عوامل مدیریتی بر گزاری مسابقات و بروز رفتار های نا بهنجار در تماشاگران تیم های فوتبال سپاهان و ذوب آهن اصفهان انتخاب شده است .

۱ـ۱ بیان مسأله:
ورزش یکی از مهمترین نهاد های جوامع مدرن صنعتی می باشد که بخش اعظم جمعیت هر کشوری به اشکال گوناگون با آن سرو کار دارند که در این بین ورزش فوتبال بی شک پر طرفدار ترین، جذاب ترین، پر بیننده ترین و هیجان انگیز ترین رشته ورزشی محسوب می شود.
فوتبال مانند هر پدیده اجتماعی دیگری مختصات خاص خودش را دارد وبه مانند سایر پدیده های اجتماعی هم اثرپذیر و هم اثر گذارمی باشد. اگرچه گذشته ای نه چندان دور فوتبال صرفاً در بین بخش کوچکی از جوانان ونوجوانان شهرهای بزرگ رواج داشت،اما امروزه به یک پدیده بزرگ اجتماعی تبدیل شده که زن ومرد و پیر و جوان در اقصی نقاط جهان نسبت به آن حساسیت و علاقه نشان می دهند(بیژن افسر کشمیری،۱۳۸۱).
با حرفه ای شدن ورزش فوتبال و افزایش هیجانات ناشی از مسابقات آن به تدریج بر تعداد تماشاگران این رشته ورزشی افزوده شده به طوری که در بر خی از مسابقات جمعیت حاضر در استادیوم به پیش از یک صد هزار نفر هم میرسد وبا گذر زمان و با رواج تب فوتبال در جوامع مختلف حساسیت های کاذبی نسبت به این رشته ورزشی شکل گرفت ، به طوری که منجر به بروز رفتارهای نا بهنجار در قشر تماشاگران گردید.
اعمالی همچون شرط بندی، تبانی و خشونت و پرخاشگری از مهمترین انواع رفتار های نابهنجاری بود که در طی سال های گذشته تا به امروز در میادین ورزشی رخ داده است.(علی نور علی وند،۱۳۸۶)
رفتار خشونت آمیز و پرخاشجویانه تماشاگران فوتبال که امروز در بیشتر کشور های دنیا مشاهده می شود از مهمترین اشکال این رفتار ها قلمداد می شود.
کشور ایران نیز در یکی دو دهه گذشته و به خصوص در چند سال اخیر با بالا رفتن تب فوتبال در بین کلیه اقشار جامعه و حضور در مسابقات جام جهانی با این معضل اجتماعی رو برو بوده است.
هر چند که سابقه خشونت در میادین ورزشی کشور ایران به سال های بسیار دور و حتی قبل از انقلاب باز می گردد،لیکن گستره و شدت این رفتار ها ی خشونت آمیز به حدی نبوده که محققان علوم اجتماعی را به خود جلب کند و در یک دههاخیر پس از بوجود آمدن این رفتار ها در بین هواداران فوتبال که در زیر به برخی ازآنها اشاره می شود تحقیقاتی هر چند اندک در این زمینه صورت گرفته است.
۱ـ در آبان ماه سال ۱۳۸۵ بر اثر خشونت هواداران پس از بازی استقلال و پیروزی به ۴۸۰ دستگاه اتوبوس شرکت واحد خسارت وارد شد که هزینه آن بالغ بر ۱۷۰ میلیون ریال بر آورد شده است. در این بازی بیش از ۵۰ نفر از تماشاگران آشوب گر دو تیم توسط پلیس دستگیر شدند(علی نور علی وند،۱۳۸۶).
۲ـ آشوب ها و تجمعات خیابانی پس از بر گزاری مسابقه فوتبال بین دو تیم ایران و استرالیا در مسابقات مقدماتی جام جهانی ۱۹۹۸فرانسه (به نقل از صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران).
۳ـ آشوب ها و تجمعات خیابانی پس از پیروزی تیم فوتبال ایران در برابر آمریکا در مسابقات جام جهانی ۱۹۹۸فرانسه(به نقل از صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران).
۴ـ کشته و زخمی شدن بیش از ۵۰ نفر از تماشا گران فوتبال ایران و ژاپن در استادیوم آزادی در مسابقات مقدماتی جام جهانی (۲۰۰۶) آلمان (علی نور علی وند،۱۳۸۶).
۵ـ بر هم زدن نظم مسابقه فوتبال ایران و کره شمالی از سوی تماشاگران حاضر در استادیوم در مسابقات مقدماتی جام ملت های آسیا در سال ۲۰۰۴ میلادی که به محرومیت ایران از حضور تماشاگران در مسابقات بعدی انجامید(به نقل از صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران).
۶ـ تخریب اموال عمومی به خصوص وسایل حمل و نقل شهری و عمومی بعد از مسابقات مهم داخلی و بین المللی (مدیریت مطالعات و پژوهش ناجا،۱۳۸۰).
۷ـ پرتاب نارنجک به دست یکی از تماشاگران سپاهان اصفهان و نابینا شدن مأمور نیروی انتظامی در سال ۱۳۸۶ (به نقل از صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران)
حوادث فوق تنها بخشی از رفتار های خشونت آمیز هواداران فوتبال می باشدکه لزوم تحقیقات و بررسی هایی در مورد این رفتار های نابهنجار را آشکار می کند.
۱ـ ۲ اهمیت و ارزش تحقیق :
بدون تردید فوتبال پر طرفدار ترین رشته ورزشی جهان است که بالا ترین ظرفیت را برای جذب تماشاگران دارد ودر میان همه رشته های ورزشی فوتبال از اهمیت ویژه ای بر خوردار است و امروزه صرفاً یک ورزش ساده وتفریحی نیست ، بلکه جنبه صنعتی ،تجاری، سیاسی اجتماعی و فرهنگی به خود گرفته است.
تا کنون فوتبال در نزد سیاستمداران ،روشنفکران و مردم کوچه و بازار بیشتر به عنوان امر حاشیه ای و از عناصر اوقات فراغت جوانان تلقی می شده است.در حال حاضر با توجه به تغییرات عمده ساختاری ایجاد شده در جامعه جدید (در سطح ملی و جهانی) ضمن اینکه گروه های جدیدی شکل گرفته اند ، نیاز های جدیدی نیز مطرح شده است که بدون شک بی توجهی به این گروه ها و عدم توجه به نیاز های آنها پیامد های ناگواری برای جامعه در پی خواهد داشت.
در عصر حاضر ورزش به بخش مهمی از زندگی اجتماعی و فرهنگی بسیاری از جوامع دنیا بدل شده است. ورزش فوتبال به عنوان یک پدیده اجتماعی، محصول و نتیجه نظام اجتماعی و مناسبات اجتماعی حاکم بر همان جامعه است(علی نور علی وند،۱۳۸۶).
با توجه به نقش و تأثیر ورزش فوتبال بر اشکال مختلف زندگی اجتماعی ،کارکرد های مثبت و منفی این ورزش همواره مورد توجه ویژه پژوهش گران علوم انسانی و به خصوص جامعه شناسان بوده است .
علی رغم پذیرش این نکته که ورزش فوتبال دارای کارکرد های اجتماعی مثبت فراوان از جمله سلامت جسم و روان،کنترل اجتماعی ،جامعه پذیری، احترام به قوانین ، انضباط پذیری ، و تقویت روحیه ملی و… می باشد. رفتار های نابهنجار نیز جزئی از واقعیتهای ورزش فوتبال می باشد، که مطالعه و بررسی آن و کسب آگاهی نسبت به عوامل به وجود آورنده این نوع رفتار ها امر مهم و ضروری است .
با توجه به موارد فوق و همچنین روند حاکم بر ورزش دنیا این سؤال مطرح است که چرا در عرصه ورزش که نتیجه صلح و سازش انسان ها با یکدیگر است، همواره شاهد مواردی از رفتار های خشونت آمیز تماشاگران فوتبال هستیم؟ چرا ورزش فوتبال که خود خواسته و آگاهانه آن را به عنوان فضا و عرصه ای برای فراغت و آرامش خود بر گزیده ایم به نا آرامی ، رقابت نا سالم و خشونت میان ما انسان ها دامن می زند؟
لذا پژوهش حاضر در صدد تعیین نقش عوامل مدیریتی بر گزاری مسابقات بر بروز رفتار های نابهنجار در تماشاگران تیم های فوتبال ذوب آهن و سپاهان اصفهان می باشد تا با توجه به خلا علمی که در مورد این پدیده در فوتبال حرفه ای نو پای ایران مشاهده می شود و همچنین وجود عوامل مخربی چون ضرب و شتم، تخریب و نظایر آن، با شناسایی عوامل و تلاش در جهت رفع آنان بتواند برای ورزش کشور مفید واقع شده و از بروز عوامل آسیب زا در ورزش جلو گیری کند.
۱ـ۳ اهداف تحقیق:
۱-۳-۱ هدف کلی: تعیین نقش مدیریتی برگزاری مسابقات وبروز رفتار های نابهنجار در تماشاگران تیم های فوتبال ذوب آهن و سپاهان اصفهان
۱-۳-۲ اهداف اختصاصی:
۱ـ نقش محیط ورزشگاه در بروز رفتار های نابهنجار تماشاگران
۲ـ نقش حضور رسانه ها ی ورزشی دربروز رفتار های نابهنجار تماشاگران
۳ـ نقش نحوه ی داوری در بروز رفتار های نابهنجار تماشاگران
۴ـ نقش زمان برگزاری مسابقات در بروز رفتار های نابهنجار تماشاگران
۵- تعیین تفاوت دیدگاه تماشاگران مسابقات ورزشی فوتبال در زمینه عوامل مؤثر بر بروز رفتارهای نا بهنجار به تفکیک متغیر های شغل ، میزان تحصیلات ، وضعیت تاهل ، سن ومیزان درآمد ماهیانه
۱ـ۴ فرضیات ویژه پژوهش:
۱ـ بین نقش مولفه های عامل محیطی ورزشگاه بر بروز رفتارهای نابهنجار درتماشاگران تیمها تفاوت معنی داری وجود ندارد.
۲ـ بین نقش مولفه های عامل نحوه داوری بر بروز رفتارهای نابهنجار درتماشاگران تیمها تفاوت معنی داری وجود ندارد.
۳ـ بین نقش مولفه های عامل زمان برگزاری مسابقات بر بروز رفتارهای نابهنجار درتماشاگران تیمها تفاوت معنی داری وجود ندارد.
۴- بین نقش مولفه های عامل رسانه های ورزشی بر بروز رفتارهای نابهنجار درتماشاگران تیمها تفاوت معنی داری وجود ندارد.