۲-۹-۳٫ ورودی شهر – فرودگاه
در گذشته مسیر های رفت و آمد وسایل نقلیۀ (کندرو) تحت تأثیر بافت مرکز گرای، بازار قرار داشت. امروزه هم، وسایل حمل و نقل تعیین کنندۀ مسیر ها نیستند، بلکه مسیر های موجود، در ساختار بافت است که محدودۀ رفت و آمد ما را تعیین می کنند. فقط هواپیما از این قاعده مستثناست. هواپیما تصویری کلی و کاملاً واضح از شهر را، از ارتفاعی نسبتاً زیاد به ما عرضه می کند و ساختار چند لایه ای شهر را، متشکل از معابر، مساکن و فضای های باز، یک جا پیش روی بیننده قرار می دهد. ساختاری که در حین پیاده روی یا تردد با وسایل نقلیه در خیابان ها، به طور تدریجی و از زاویۀ دید ناظر درک و احساس می شود.
وقتی از بالا به شهر نگاه می کنیم، شهر شکل سه بعدی خود را از دست داده، شبیه یک لکۀ بزرگ و مانند یک کیک شیرینی به نظر می رسد. در این حالت، کلیتی مغشوش و محو مشاهده می شود، ولی مشخص نیست که آیا فلان خیابان از لحاظ طراحی شهری جذاب است یا خیر. آشفتگی ورودی شهر نیز احساس نمی شود. محل استقرار فرودگاه ها، بر خلاف ایستگاه های راه آهن، معمولاً در فاصلۀ دور تری از مرکز شهر قرار دارند، از این رو، مسیر خروجی فرودگاه ها به مسیر های شلوغ و پر سر و صدا منتهی نمی شود، بلکه به مسیری عریض و تندرو ختم می گردد (بزرگراه ها).
امروزه در کنار هر فرودگاهی، منطقه ای بی هویت شامل کاربری های صنعتی، سطوح ترافیکی و طبیعت تخریب شده قرار گرفته است و هر مسافری که با هواپیما سفر می کند، از چشم انداز هوایی، اطلاعات بیشتری در مورد شهر مقصد خود کسب می کند تا در روی زمین هنگامی که از فرودگاه خارج می شود.. در هر حال، فرودگاه یکی از مدخل های شهراست که نوع رابطه اش با شهر نیاز به بررسی مجدد و طراحی جدیدی دارد. (منبع قبلی، ص۶۲).
ورودی محله: مجموعه ساختمان های مسکونی و خدماتی است که از لحاظ بافت اجتماعی ساکنانش خود را اهل آن محل می دانند و دارای محدوده معین است. حدود محله های شهر تابع تقسیمات شهرداری خواهد بود (طرح توسعه و عمران (جامع) شهر انزلی، ۱۳۹۲).
۲-۱۰٫ سلسله مراتب کارکردی – مکانی ورودی ها
۲-۱۰-۱٫ حوزه های فضای ورودی شهر
فضای ورودی شهرها یک مسیر حرکتی است که جریان ورود به شهر را میسر می سازد. مسیر حرکتی قابل تفکیک به سه حوزه با ویژگی های خاص خود است. در این جریان با عبور از داخل فضایی با خصوصیت مستقل، سلسله مراتب فضاهای مجزا قابل تشخیص و ادراک است و در مجموع کل بهم پیوسته ای را تشکیل می دهند؛ حوزه میانی را می توان به عنوان حوزه حد واسط که هویت کاملا مستقل دارد در نظر گرفت. این حوزه در واقع به عنوان بزرگ ترین و موثرترین حوزه در تبدیل سکانس ها به یکدیگر نقش مهمی را در فضای ورودی شهر ایفا می کند. این حوزه با استقرار بر روی مرز بیرون و درون شهر و دادن فرصت کافی برای تبدیل بیرون و درون به یکدیگر، به تفسیر رفتار در دو طرف ورودی کمک می کند. حوزه های کناری به عنوان حوزه های نیمه مستقل در مجموع فضاهای ورودی عمل می کنند. حوزه اول با حوزه خارجی با ویژگی های طبیعی بیشتر ناظر را آماده ورود به حوزه حد واسط می کند. این آمادگی برای ورود، با ملاحظه تغییراتی در بافت حاشیه(رویت کارخانجات و. . . . . . ) و یا تغییر آهنگ حرکت وسایط نقلیه صورت می گیرد. در واقع این حوزه نقش ارتباط اولیه بیرون و طبیعت را به حوزه میانی و در نهایت با پدیده شهر فراهم می کند.

پس از حوزه دوم یعنی حوزه میانی، حوزه نیمه مستقل دیگری به نام حوزه داخلی ناظر را آماده ورود به شهر می کند. این حوزه با ویژگی های مصنوعی بیشتر ارتباط حوزه حد واسط را با عناصر مصنوعی شهر میسر می سازد و در واقع تداوم حس نزدیک شدن به شهر که در حوزه حد واسط وجود دارد به حس حضور در شهر در این حوزه تبدیل می شود (خادمی و دیگران، ۱۳۸۸، ص۸۷).
– زیبا شناسی و نظریه های آن
اگر چه در ادبیات معاصر، واژه زیبایی شناسی، در دوران جدید و در قرن هجدهم اولین بار، توسط الکساندر گوتلیب بومکارتنر(۱۷۶۲-۱۷۱۴) استعمال شد، اما با عنایت به معنای آن که به هر حال به “درک انسان” و “زیبایی یک پدیده” مربوط می شود، قاطعانه می توان گفت که علی رغم جدید بودن واژه، موضوع ابداً جدید نبوده و می توان برای آن قدمتی، معادل عمر بشر قائل شد.
مروری بر ادبیات زیباشناسی شهری در نیم قرن اخیر نشان می دهد چگونه مباحث زیبایی شناسی، از مقوله ای با تاکیدات بصری / هنری به مقوله ای با گرایش های ادراکی / معنایی تغییرجهت داده است؛ یعنی تغییر از سبک پیتورسک به گرایشات معناشناسانه در زیباشناسی شهری.
پیتورسک با تاکیدی معمارانه بر جنبه های بصری/ هنری منظر از جمله توجه به کثرت و تنوع، مقیاسی انسانی، طبیعت گرایی و نظمی ارگانیک در فرم و ترکیب رنگ، توسط افرادی چون زیته^[۱]، گیبرد^[۲]، و هالپرین^[۳]، رواج می یابد. متاثر از همین دیدگاه و جنبش های هنری بعد از جنگ جهانی دوم، جنبش منظر شهری توسط سر دبیر مجله آرشیتکتورال ری ویو مطرح می شود. بر خلاف مدرن گرایانی که معماری شی گونه را تبلیغ می کنند، گوردن کالن مسئول بخش شهری همین مجله، به “هند ارتباطات” اهمیت می دهد، تجربه مکان را با حرکت در هم می آمیزد و دیدهای متوالی از محیط شهری را مطرح می کند. رویکرد کالن علیرغم بداعتش در زمینه ادراک زیبایی در حین حرکت، به دلیل تاکید بر جنبه های ادراکی / احساسی شخصی از تجربه منظر شهری مورد استفاده قرار می گیرد.
از طرف دیگر، زیبایی شناسی شهری قابلیت رقابت با دیدگاه های جیکوبز، و نیومن^[۴]، که در دهه های ۶۰ و ۷۰ در علوم اجتماعی و علوم رفتاری توسعه می یافتند را نداشت. این مفاهیم فکری جدید و توجه به ابعاد مختلف طراحی شهری، بحث های زیباشناسی و به طور خاص پیتورسک و رویکرد گوردن کالن را تضعیف کرد و مطالعات زیبایی شناسی شهری را به حاشیه راند. به همین دلیل، نظریه های زیباشناسی بیش از آنکه در حوزه شهرسازی مطرح شود در حوزه مطالعات روانشناختی محیط بسط می یابد؛ از آن جمله می توان به نظریه بقای اپلتون^[۵] در ترجیحات زیبایی اشاره کرد که ارتباطی بین شرایط مناسب برای بقا و زیبایی جستجو می کند. نول، معتقد است شناخت زیبایی، فرآیندی ادراکی است که از مرحله عملکرد ذهنی و فعالیت حواس تا مرحله فعالیت های عملی و بروز الگوهای رفتاری ادامه می یابد. او برای گستره این فرایند ادراکی، چهار سطح مختلف ادراک زیبایی شناختی قائل می شود که عبارتند از : سطح ادراک حسی، سطح ادراک معنایی، سطح ادرک نشانه ای و سطح ادراک نمادین (امین زاده، ۱۳۸۹، ص۴).
۲-۱۰-۲٫ روش های ارزیابی کاربری اراضی شهری
– عموما ارزیابی چگونگی کاربری اراضی شهری، منعکس کننده ی تصویری گویا از نظر سیمای شهری و همچنین تخصیص فضای شهری به کاربرد های مختلف مورد نیاز در طی زمان و در جهت رسیدن به اهداف توسعه ی شهری است (زیاری، و دیگران، ۱۳۸۹، ص۱۲).
– جهانی که ما در آن زندگی می کنیم، جهان شهری است که متاسفانه نتیجه ی آن دوری از محیط طبیعی و پذیرش ناخواسته ی عدم تعادل هایی است که از روابط ناموزون انسان ها و فضای شهری نشات می گیرد. (فرید، ۱۳۸۵، ص۸). در این میان چگونگی کاربری اراضی، در پیوستگی با روند تاریخ تحول شهر و تغییرات فضای ساخته شده با کالبد شهر، از عواملی هستند که شهر منظر و سیمای خود را طی زمان در ارتباط با آنها به دست می آورد (شالین، ۱۳۷۲، ص۹).
– نظریه ی مدرنیسم و کاربری اراضی، به منطقه بندی شهری براساس عملکردهای خاص بدون توجه به موقعیت، مکان، فرهنگ و سنت در تراکم های عمودی و افزایش فضای سبز بر اساس سلسله مراتب شهری اشاره می کند (زیاری، ۱۳۷۸، ص۶۶).
– در خصوص ارزیابی چگونگی استفاده بهینه از اراضی نیز دیدگاه های متعددی از جمله ارزیابی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و. . . . مطرح هستند که مهم ترین آنها در ارتباط با برنامه ریزی و طراحی فضاهای شهری ارزیابی های زیست محیطی و اقتصادی مطرح می باشد.
– ارزیابی زیست محیطی، به خاطر آثار گسترده ای که پروژه های طراحی شهری بر محیط زیست دارند و عموما جنبه ی قانونی و الزامی پیدا کرده است، بیش تر مورد توجه می باشد (حسین زاده دلیر، ۱۳۸۰، ص۱۱۹). معمولا برای ارزیابی کاربری های مختلف اراضی شهری در نوع تکنیک مورد توجه قرار گیرد که شامل: ارزیابی های کمی و ارزیابی های کیفی.
– تعریف ارزیابی کمی کاربری اراضی شهر: دراین نوع ارزیابی تحلیل ها عمدتا مبتنی بر شناسایی و تطبیق سرانه ها و استاندارد های کاربری شهری با وضع موجود این کاربری ها در سطح شهر و چگونگی تخصیص فضای شهری به هر یک از کاربری های مختلف است. در تعیین سرانه های متناسب در هر شهر، عواملی چون؛ موقعیت اقلیمی و طبیعی، مسائل اجتماعی و آداب و رسوم، نوع و میزان درآمد، نوع معیشت و امکانات گسترش شهر، احتیاجات جمعیت شهر به تاسیسات رفاهی و غیره مد نظر قرار می گیرد و متناسب با تراکم های پیشنهادی و در ارتباط با آن نسبت به هر یک از کاربری های شهری، این سرانه ها مشخص می گردد (شیعه، ۱۳۷۵، ص۱۶۱).
معمولا پس از تعیین مساحت کل شهر و نیازهای جمعیت در هر یک از تراکم ها در شرایط موجود و در افق طرح پیشنهادی، باید مبادرت به تعیین سرانه های شهری مشتمل بر سرانه های مسکونی، تجاری، اداری، صنعتی و تفریحی و….. گردد (زیاری، ۱۳۸۱، ص۶۹).
– برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، یعنی ساماندهی مکان و فضایی فعالیت ها و عملکردهای شهری براساس خواست ها و نیازهای جامعه شهری. این برنامه ریزی در عمل هسته ی اصلی برنامه ریزی شهری است و انواع استفاده از زمین را طبقه بندی و مکان یابی می کند. و برنامه ریزی کاربری اراضی، علم تقسیم زمین و مکان برای کاربردها و مصارف مختلف زندگی است (سعیدنیا، ۱۳۷۸، ص۱۳).

 

• • ارزیابی کیفی:

 

در تکنیک ارزیابی از طریق معیارها و ماتریس ها، استقرار بهینه ی کاربری ها، پس از جمع آوری اطلاعات وضع موجود کاربری های زمین شهری، با بهره گرفتن از ماتریس هایی که به چگونگی استقرار کاربری ها در کنار یکدیگر در سطح شهر می پردازد، با توجه به سازگاری، وابستگی، و مطلوبیت و ظرفیت انواع کاربری‎ها در سطح شهر مدنظر قرار می گیرد (منبع قبلی، ص ۱۰۴).
کاربری زمین: کاربری زمین عبارت از الگوی توزیع فضایی– جغرافیایی عملکردهای مختلف شهر برحسب نواحی مسکونی، صنعتی، تجاری و فضاهای اختصاص یافته برای موارد استفاده اداری، موسسات و نهادهای اجتماعی و گذران اوقات، به سخن دیگر کاربری زمین بدان معنی است که از هر واحد زمین در سطح شهر به چه صورتی استفاده می شود و چه فعالیت های در ترکیب با هم در قطعات مختلف زمین استقرار می‎یابند.
– ماتریس سازگاری: کاربری هایی که در حوزه نفوذ یکدیگر قرار می گیرند باید از نظر سنخیت و هم‎خوانی فعالیت با یکدیگر منطبق بوده و موجب مزاحمت و انجام فعالیت های دیگر نگردند. بر این اساس کاربری ها از نظر سازگاری ممکن است حالت های زیر را داشته باشد.
۱-کاملا با یکدیگر سازگار باشند: یعنی هر دو خصوصیات مشترک داشته و فعالیت آنها نیز بر یکدیگر منطبق باشد، مانند دو مسکن کم تراکم.
۲- نسبتا سازگار باشد؛ به این ترتیب که هر دو کاربری از یک نوع بوده، اما در جزئیات اختلاف داشته باشد، مانند مسکن کم تراکم با مسکن با تراکم متوسط.
۳- نسبتا ناسازگار باشند؛ یعنی اینکه میزان ناسازگاری بین دو کاربری از سازگاری آنها بیشتر باشند.
۴- کاملا ناسازگار باشند؛ یعنی مشخصات دو کاربری هیچگونه هم خوانی با یکدیگر نداشته و در تقابل با یکدیگر باشند، مانند کاربری صنعتی و کاربری مسکونی.
۵- بی تفاوت باشند؛ یعنی اینکه دو نوع کاربری از جهت سازگاری نسبت به هم بی تفاوت باشند.
برای تعیین میزان سازگاری و ناسازگاری بین دو کاربری باید مشخصات و نیازهای مختلف هر یک را برای انجام دادن فعالیت های عادی آن تعیین و سپس با مقایسه این مشخصات موارد توافق و عدم توافق را مشخص کرد. زمینه های قابل بررسی در این مورد عبارت است از: اندازه و ابعاد زمین، شیب زمین، شبکه ارتباطی، تاسیسات و تجهیزات، کاربری های وابسته، کیفیت هوا، کیفیت صدا، میزان نور، بو، دید و منظره. همچنین نیازهای هر کاربری را بر اساس استانداردهای کمی و کیفی موجود تعیین و سپس آنها را با هم مقایسه کنند و چنانچه مشخصات به دست آمده با یکدیگر مساوی یا نزدیک به هم باشد سازگارند و در غیر این صورت ممکن است نسبتا ناسازگار یا کاملا ناسازگار باشند (پورمحمدی، ۱۳۷۷، ص۱۱۰).
– ماتریس مطلوبیت: در این ماتریس، سازگاری بین کاربری و محل استقرار آن ارزیابی می شود و بر این اساس می توان گفت که هر کاربری طبق ویژگی های خاص آن برای محل خاصی مناسب است و هر محلی نیز کاربری خاص خود را می طلبد برای تهیه ماتریس باید خصوصیات و نیازهای هر کاربری با ویژگی های محل استقرار تطبیق داده شود. خصوصیات محل استقرار ممکن است این عوامل باشد: اندازه و ابعاد زمین، موقعیت، شیب، خصوصیات فیزیکی (جنس خاک، توپوگرافی و غیره). دسترسی، تاسیسات و تجهیزات، صدا هوا و بو و کاربری های همجوار. با مقایسه عوامل مذکور می توان نتیجه گرفت که محل هر کاری تا چه اندازه مطلوب است و بر اساس آن تصمیم مناسب را گرفت (منبع قبلی ص۱۱۵).
– ماتریس ظرفیت: هر فعالیت (کاربری) شهری مقیاسی دارد، همچنان که ساختار یک شهر از نظر کالبدی سطوح مختلفی دارد و چنان که دو مقیاس مذکور با یکدیگر منطبق باشد هر کاربری عملکرد مناسبی خواهد داشت و هر سطحی از ساختار شهری نیز به نحو موثری از خدمات فعالیت بهره مند خواهد شد و اگر منطبق نباشد مشکلات عدیده ای را برای هر دو پدیده به وجود خواهد آورد. برای مثال فعالیت آموزشی را می توان چنین تقسیم کرد: مهد کودک، ابتدایی، راهنمایی، دانشکده، دانشگاه کوچک، دانشگاه بزرگ، از طرف دیگر هر سطح از ساختار فضایی نیز می تواند چنین تقسیم شود: واحد همسایگی، زیر محله، بخشی از شهر و منطقه شهری. حال اگر بین دو مقیاس مذکور تناسبی وجود داشته باشد، یعنی برای مثال مقیاس دانشگاه به شهر، دانشکده به بخشی از شهر، دبیرستان به محله، راهنمایی و ابتدایی به زیر محله و مهدکودک به همسایگی یا زیر محله تعلق یابد، تناسب مطلوب حاصل می شود و فعالیت ها بر اساس ظرفیت در نظر گرفته می شود وگرنه هر دو مخل هم خواهند بود (منبع قبلی ص۱۱۵).
– ماتریس وابستگی: گاهی اوقات فعالیت یک کاربری، وابسته به سایر کاربری هاست؛ برای مثال یک محله مسکونی بدون و جود خدمات آموزشی، درمانی و تجاری ناقص است و مراکز دیگر شهری نیز هریک به نحوی با سایر فعالیت های شهری در ارتباطند و به آنها وابسته اند. بنابراین در این ماتریس میزان وابستگی کاربری ها به یکدیگر و لزوم هم جواری آنها بررسی می شود. اما مطالب مهم در ارزیابی کاربری اراضی شهری رابطه بین کاربری هاست چرا که در تاثیر و تاثر کاربری های شهری امکان دارد حوزه عمل آنها با یکدیگر تداخل داشته باشد و پارامتر فاصله می تواند آثار آنها را کم کند، به طوری که دو کاربری ناسازگار نسبت به هم بی تفاوت باشد، مانند پالایشگاه و منطقه مسکونی که فاصله زیادی دارند. به طور کلی در ارزیابی، برای دقت در امر مهم کاربری لازم است یک کاربری که در موقعیت خاصی قرار دارد با کاربری دیگر در موقعیت خاص خود بررسی و ارزیابی شود (منبع قبلی، ص۱۱۶).
– سلامتی
منظور از شهر سالم، رعایت همه کاربری ها با توجه به تراکم و سرانه مطلوب و رعایت استانداردها و معیارهای سرانه است. رعایت مسائل زیست محیطی، فونداسیون، حفظ میراث های فرهنگی، حراست از آسایش و غیره ضروری است. امروزه با قرار دادن لایه های دو جداره از نظر آلودگی صدا، واحدهای مسکونی را در امان نگه می دارند. به طور کلی در جهان امروز حفظ سلامتی و وجود شهر اجتماعی سالم در تبیین کاربری های شهری نهفته است (زیاری، ۱۳۸۴، ص۳۰).
– دسترسی
شبکه های ارتباطی یک شهر ارتباط تنگاتنگی با نوع کاربری ها دارد زیرا نحوه توزیع فضایی کاربری ها است که مسئله دسترسی را بین آنها مطرح می سازد با توسعه روز افزون شهرها و دور شدن کاربری ها از یکدیگر دسترسی سریع مطمئن و ارزان به نقاط مورد نظر مسائل متعدد و پیچیده ای در مقابل شهرسازان و برنامه ریزان قرار داده است با تشدید روند آلودگی هوا، ناشی از وسائل حمل و نقل و تراکم رفت و آمد در شبکه های ارتباطی اصلی، تحدید نظر در راه های تامین دسترسی در شهرها و یا با تغییر کاربری ها به صورت یکی از عمده ترین اهداف شهر سازان در طرحهای شهری در آمده است (رضویان ۱۳۸۳، ص۱۸۹).
– کارآیی
الگوی قیمت زمین شهری، عامل اصلی و معیار اساسی تعیین مکان کاربری زمین است. هر نوع کاربری از لحاظ اقتصادی و سرمایه گذاری برآیند قیمت زمین و وضعیت آن از نظر آماده سازی و مخارج آبادانی است که با روش تحلیل هزینه – منفعت مشخص می شود (سعیدنیا، ۱۳۷۸، ص۲۴).
– آسایش
آسایش دو مولفه ی فاصله و زمان مهم ترین مولفه در مکان یابی کاربری ها هستند. نوع دسترسی ها با فاصله و زمان سنجیده می شود. این دو عامل واحد اندازه گیری آسایش محسوب می گردند. چگونگی دسترسی به خدمات شهری مورد نیاز ساکنان ورودی از کاربری های مزاحم و ناسازگار از مولفه های مهم آسایش تلقی می گردند (زیاری، ۱۳۸۱، ص۳۰).
– ایمنی
ایمنی و عوامل امنیتی به عنوان یکی از مولفه های مهم در تعیین مکان کاربری های شهری است مسئله حفاظت از پدیده ها و تاسیسات و تجهیزات شهری و دفاع از شهروندان در مقابل حمله در زمان جنگ در شهرهاست، دفاع در مقوله های دفاع عامل، دفاع غیر عامل، دفاع غیر نظامی، دفاع سیاسی، دفاع اقتصادی، دفاع اجتماعی، دفاع معنوی قابل طبقه بندی است (زیاری، ۱۳۸۴، ص۴).
– مطلوبیت
مطلوبیت و دلپذیری در برنامه ریزی کاربری اراضی شهری یعنی تلاش در جهت حفظ و نگهداری عوامل طبیعی، ایجاد فضاهای باز و دلپذیر، چگونگی شکل گرفتن راه ها، ساختمان ها و فضاهای شهری. (پورمحمدی، ۱۳۸۷، ص۹۴).

اول. مشکل عینیت به چشم مى‌خورد؛افرادى ممکن است پاسخ‌هاى خود را تحریف کنند.
دوم. غالباً تفاوت‌هایى میان مصاحبه کنندگان وجود دارد که منجر به نقض غرض مى‌شود؛ زیرا شیوه طرح سؤالات و نوع اطلاعاتى که مصاحبه کننده براى ثبت اطلاعات انتخاب مى‌کند، مى‌تواند در نتیجه مؤثر باشد.
سوم. مشکل زمان وجود دارد و مصاحبه با تعداد زیادى از کارکنان به زمان زیاد احتیاج دارد که این کار عملى نیست.
تا این جا، به ذکر سه روش یا سه ابزار براى اندازه گیرى و سنجش رضایت شغلى اشاره شد. ملاحظه گردید که هر یک از این روش‌ها و ابزارها داراى محاسنى است. اما هر کدام با مشکلات و نواقصى نیز رو به رو مى‌باشد.
با توجه به مشکلات و نواقص این روش‌ها و ابزارها و با توجه به این که روش و ابزار پرسش نامه‌اى کاربرد بیش‌ترى دارد، لازم به نظر مى‌رسد که ابزار و روش پرسشنامه‌اى با تفصیل بیش‌ترى تبیین گردد (محمدزاده و همکاران ۱۳۷۵).
۲-۳-۸-۷- پرسش نامه وروش پرسش نامه‌اى
پیش از تهیه پرسش نامه مناسب براى سنجش رضایت شغلى، باید روش و فلسفه کار مشخص گردد. پس از تعیین روش و اساس کار، به تهیه پرسش نامه مناسب اقدام و سپس اجرا گردد. به نظر برى فیلد^[۵۳]و روث^[۵۴]، هر پرسش نامه سنجش رضایت شغلى باید داراى خصوصیات ذیل باشد:
رضایت شغلى را از دیدگاه معیّن و مشخص اندازه گیرى کند؛
سؤالات به طور واضح و روشن مطرح گردد؛
بین آزمودنى و اجراکننده پرسش نامه همکارى لازم به وجود آید؛
پرسش نامه حتى الامکان موثّق و معتبر باشد؛
پرسش نامه به آسانى نمره گذارى و تعبیر و تفسیر شود؛
ضمن اجراى پرسش نامه، به تغییر حالات روانى آزمودنى توجه گردد و از آن در تعبیر و تفسیر پرسش نامه استفاده شود (محمدزاده و همکاران ۱۳۷۵).
۲-۳-۹- نظریه‌هاى رضایت شغلى
نظریه‌هاى رضایت شغلى فراوان است. همان گونه که درباره تعریف و عوامل ایجادکننده رضایت شغلى، اتحاد عقیده‌اى وجود ندارد، درباره نظریه‌هاى رضایت شغلى نیز عقاید متفاوت و گوناگونى ابراز شده است. بروفى به سه نظریه، ازکمپ به چهار نظریه، جیمز به سه نظریه، توسّلى به سه نظریه، جورج و جونز به چهار نظریه و خلیل زاده در تحقیق خود به شش نظریه اشاره مى‌کنند. با توجه به نظرات ارائه شده در این باره، در ادامه، مهم‌ترین نظریه‌هاى رضایت شغلى ذکر مى‌شود:
۲-۳-۹-۱- نظریه امید و انتظار^[۵۵]
این نظریه با نام‌هاى نظریه «انتظارات» و نظریه «احتمال» نیز مطرح مى‌باشد. انتظارات فرد در تعیین نوع و میزان رضایت شغلى مؤثر است. اگر انتظارات فرد از شغلش بسیار باشد، رضایت شغلى دیرتر و مشکل‌تر حاصل مى‌شود؛ مثلاً، ممکن است فردى در صورتى از شغل راضى شود که بتواند به تمام انتظارات تعیین شده خود از طریق اشتغال جامه عمل بپوشاند. مسلماً چنین شخصى به مراتب، دیرتر از کسى که کم‌ترین انتظارات را از شغلش دارد به احراز رضایت شغلى نایل مى‌آید. از این رو، رضایت شغلى مفهومى کاملاً یکتا و انفرادى است و باید در مورد هر فرد به طور جداگانه عوامل و میزان ونوع آن مورد بررسى قرار گیرد (استوارت، ترجمه ماهر ۱۳۷۰).
این نظریه معتقد است که رضامندى شغلى به وسیله انطباق کامل امیدها و انتظارات با پیشرفت‌هاى فرد تعیین مى‌شود، درحالى که نارضایتى^[۵۶] معلول ناکامى در رسیدن به انتظارات است (شفیع آبادی ۱۳۷۶).
در این نظریه، هر قدر احتمال وقوع موفقیت در انجام کار در حد بالاترى قرار گیرد، هر قدر میزان تطابق و هماهنگى میان توانایى‌هاى فرد و نیازها و انتظارات شغلى او بیش‌تر گردد، هر قدر پاداش‌هاى خارجی و داخلى در سطح بالاترى قرار گیرد و مهم‌تر از همه، هر اندازه ادراک او از منصفانه بودن پاداش‌ها در سطح بالاترى باشد، احتمال بقاى او در سازمان بیش‌تر مى‌شود (استوارت، ترجمه ماهر ۱۳۷۰).
۲-۳-۹-۲- نظریه ارزش^[۵۷]
این نظریه مدعى است رضامندى شغلى به وسیله این پدیده تعیین مى‌گردد که آیا شغل به فرد امکان حفظ ارزش‌هاى خصوصى و شخصى را مى‌دهد یا نه. این نظریه بیان می‌دارد که اگر شغل با حفظ ارزش‌هاى خصوصى و شخصى شاغل سازگار باشد، او از شغل خود رضایت دارد. ولى چنانچه شغلش با ارزش‌هاى خصوصى او در تعارض و تناقض باشد، رضایت شغلى برایش حاصل نخواهد شد (سفیری ۱۳۷۷).

۲-۳-۹-۳- نظریه بریل
بریل معتقد است که انسان طبیعى در انتخاب شغل نیازى به پند و سفارش ندارد، خود او فعالیتى را که باید دنبال کند، به نحوى حس مى‌کند.
تفسیر ضمنى این نظریه آن است که اگر فرد با فکر و تصمیم خود، شغلش را انتخاب کند، به طور طبیعى، از آن رضایت خواهد داشت. اما اگر با اجبار و یا اضطرار آن را انتخاب کند، به احتمال قوى، از شغل خود ناراضى خواهد بود (استوارت، ترجمه ماهر ۱۳۷۰).
۲-۳-۹-۴- نظریه نقشى
در این نظریه، به دو جنبه اجتماعى و روانى توجه مى‌شود. در جنبه اجتماعى، تأثیر عواملى نظیر نظام سازمانى و کارگاهى و شرایط محیط اشتغال در رضایت شغلى مورد توجه قرار مى‌گیرد. این عوامل همان شرایط بیرونى رضایت شغلى را شامل مى‌شود. جنبه روانى رضایت شغلى بیش‌تر به انتظارات و توقعات فرد مربوط مى‌شود. به عبارت دیگر، احساس فرد از موقعیت شغلى و فعالیت هایش در انجام مسئولیت‌هاى محوّله و ایفاى نقش خاص به عنوان عضوى از اعضاى جامعه، میزان رضایت شغلى او را مشخص مى‌نماید. رضایت کلى نتیجه‌اى است که فرد از ترکیب در جنبه اجتماعی و روانى عایدش مى‌گردد (خلیل‌زاده ۱۳۷۶).
۲-۳-۹-۵- نظریه نیازها^[۵۸]
این نظریه به مقدار زیادى به نظریه سلسله نیازهاى مازلو نزدیک است، تا جایى که مى‌توان آن‌ها را یکى به حساب آورد. البته ناگفته نماند که نظریه نیازهاى مازلو عام‌تر است و رضایت شغلى مى‌تواند در دایره و محدوده آن قرار گیرد. بر اساس نظریه نیازها، میزان رضایت شغلى هر فرد که از اشتغال حاصل مى‌شود، به دو عامل بستگى دارد: اول آن مقدار از نیازهایى که از طریق کار و احراز موقعیت مورد نظر تأمین مى‌گردد. دوم آن مقدار از نیازها که از طریق اشتغال به کار مورد نظر، تأمین نشده باقى مى‌ماند. نتیجه‌اى که از بررسى عوامل اول و دوم حاصل مى‌شود، میزان رضایت شغلى فرد را معیّن مى‌کند.
این نظریه رضامندى را تابعى از میزان کام روایى و ارضاى نیازهاى فرد، شامل نیازهاى جسمى و روان شناختى مى‌داند. نیازها به عنوان احتیاجات عینى انسان، که در همه افراد مشابه است، تلقى مى‌شود، در حالى که ارزش‌ها آرزوهاى ذهنى فرد است که از یک شخص به شخص دیگر فرق مى‌کند (شفیع آبادی ۱۳۷۶).
روان شناسان سازمانى بیش‌تر بر این باورند که سلسله مراتب نیاز در نظریه مازلو، در بررسى رضایت مندى شغلى کاربرد پذیر است. این نظریه پنج نوع از نیازهاى انسانى را مشخص مى‌کند که به ترتیب اهمیت و از پایین به بالا عبارتند از: نیازهاى فیزیولوژیکی^[۵۹] (مثل غذا، آب و هوا)، نیاز به ایمنى^[۶۰] (مثل دورى از خطر و ایمنى اقتصادى)، نیازهاى اجتماعى^[۶۱] (مثل عشق، پذیرش و تعلق گروهى)، نیازهاى مَنْ یا صیانت ذات^[۶۲] (پیشرفت، شناسایى، تأیید و احساس ارزشمندى)، و خودشکوفایى^[۶۳] (مثل بالفعل سازى حداکثر استعدادهاى بالقوّه). به ادعاى مازلو، تنها وقتى نیازهاى اساسى‌تر به طور نسبى برآورده شود نیازهاى بالا مدّ نظر قرار مى‌گیرد. از این رو، رضامندى شغلى باید با توجه به این نکته تعیین شود که شغل فرد چگونه پاسخ گوى نیازهایى است که براى او جنبه غالب دارد. ممکن است براى فردى، ایمنى اقتصادى یک نیاز باشد، در حالى که براى دیگرى نیاز به خود شکوفایى مطرح باشد. از این رو، طبیعى است که یک شغل واحد بتواند موجب پدید آمدن سطوح بسیار متفاوت رضامندى در افراد شود.
پورتر سلسله مراتب نیازهاى مازلو را به سه سطح تقسیم مى‌کند:
سطح اول: نیازهاى حیاتى و زیستى (غذا، امنیت، بهداشت)؛
سطح دوم: نیازهاى ارتباطى (ارتباط با دیگران، تعلق به گروه، و پیوندهاى عاطفى)؛
سطح سوم: نیاز به رشد و شکوفا شدن استعدادهاى فکرى و نیروهاى بالقوّه در فرد.
سازمان‌هاى تولیدى و خدماتى تا آن جا مى‌توانند به حیات خود ادامه دهند که بتوانند نیازهاى افراد را برآورده سازند. گرچه این سازمان‌ها تاکنون در ارضاى نیازهاى سطح اول موفق بوده اند، اما در ارضاى نیازهاى سطح دوم، کم‌تر توفیق یافته‌اند و براى سطح سوم هم در عصر ما کار مهمى نکرده‌اند (استوارت، ترجمه ماهر ۱۳۷۰).
۲-۳-۹-۶- نظریه هرزبرگ
این نظریه با نام‌هاى «نظریه انگیزشى بهداشتى» و «نظریه دو عاملى^[۶۴] هرزبرگ» نیز معروف است. او به نوع نیاز یعنى نیازهاى بدنى و نیازهاى روانى اشاره مى‌کند. به ادعاى هرزبرگ، این دو نوع نیاز بر طبق دو اصل متفاوت عمل مى‌کنند؛ نیازهاى بدنى در جهت اجتناب از درد و ناراحتى عمل مى‌کنند. عواملى که این نیازها را بى اثر مى‌کند که هرزبرگ آن‌ها را «عوامل بهداشتى» مى‌نامد مى‌تواند ناراحتى را کاهش دهد یا از آن دورى کند، اما نمى‌تواند موجب خشنودى شود. از سوى دیگر، نیازهاى روان شناختى، مشتاق رشد، دانش، پیشرفت، خلاّقیت^[۶۵] و فردیت است و بر اساس اصل لذت^[۶۶] عمل مى‌کند. ارضا کننده‌هاى آن که «برانگیزاننده» خواننده مى‌شود مى‌تواند موجب خشنودى گردد، ولى فقدان آن نمى‌تواند موجبات عدم لذت یا ناراحتى را فراهم آورد. هرزبرگ رضامندى و نارضامندى را مستقل از یکدیگر تلقى مى‌کند. هر یک مستقل از دیگرى مى‌توانند به درجاتى وجود داشته یا نداشته باشند؛یعنى امکان دارد به طور همزمان در رابطه با جنبه‌هاى گوناگون یک شغل واحد ارضا کننده باشند یا نباشند (استوارت، ترجمه ماهر ۱۳۷۰).
هرزبرگ و مى‌یرز معتقدند که رضایت بالا، عملکرد بالا را به دنبال مى‌آورد. از این رو، براى ایجاد آن باید به اقداماتى از قبیل توسعه شغلى، غناى شغلى، چرخش شغلى و مانند آن متوسل شد (سفیری ۱۳۷۷).
هرزبرگ در مطالعات خود، متوجه شد که مى‌توان عوامل رضایت از شغل و عوامل نارضایتى را جداگانه مورد بررسى قرار داد. وى عواملى را که منجر به رضایت کارکنان از شغل مى‌شود «عوامل انگیزش» نامید و عواملى را که موجبات نارضایتى کارکنان را فراهم مى‌آورد «عوامل ابقا» یا «عوامل بهداشت» نام گذارى کرد (خلیل زاده ۱۳۷۶).
به نظر هرزبرگ، واحدهاى صنعتى و خدماتى در صورتى موفق مى‌شوند افراد را به خوبى جذب کنند و نیازهاى آنان را ارضا کنند که بتوانند اولاً، کارى به آن‌ها عرضه کنند که رضایتشان را جلب کند. ثانیاً، کار را با توجه به چگونگى ارضاى نیازهاى سطح سوم (نیاز به رشد و شکوفا شدن استعدادهاى فکرى و نیروهاى بالقوّه در فرد) در نظر بگیرند؛یعنى سازمان بر اساس تحقق ظرفیت روحى و فکرى کارگر و کارمند و شناخت استعدادهاى وى باعث علاقه به کار بر اساس طبیعت آن واحساس مسئولیت‌هایى که در جریان کار سازمان موردنظر است، مى‌شود و امکانات شغلى وحرفه‌اى و پرداخت دست مزد برابر با کوشش‌هاى فرد را فراهم مى‌سازد. هرزبرگ به این نتیجه رسید که اگر این گونه نیازهاى افراد ارضا گردد گفته مى‌شود که از کار خود رضایت دارند و اگر ارضا نشوند، در رابطه با سازمان و کارشان اظهار نارضایتى مى‌کنند. سازمان مى‌تواند با ارضاى این قبیل نیازها، نارضایتى آن‌ها را کاهش دهد و حتى از میان بردارد (توسلی ۱۳۷۵).
۲-۳-۹-۷- نظریه هالند
هالند نظریه خود را بر مبناى دو اصل مهم استوار نموده است:
انتخاب شغل و حرفه با نوع شخصیت فرد بستگى دارد.
انتخاب شغلوحرفه رابطه مستقیمى با طرز تلقى و گرایش فرد دارد.
معناى ضمنى این نظریه چنین است که اگر فردى شغل خود را متناسب با صفات شخصیتى اش انتخاب کند و نسبت به این شغل گرایش و نگرش مثبتى داشته باشد، از شغلش راضى است و در غیر این صورت، ازشغل خود رضایتى نخواهد داشت (توسلی ۱۳۷۵).
۲-۴- بخش سوم: پیشینه و مدل مفهومی
۲-۴-۱- چهارچوب نظری
در پژوهش حاضر جهت بررسی تاثیر ساختار سازمانی بر رضایت شغلی، از مدل بیگلری که شامل ۳ بعد و ۱۵ گویه می‌باشد برای سنجش متغیر ساختار سازمانی و از مدل بری فیلدورث برای سنجش متغیر رضایت شغلی استفاده شده است. بر‌این اساس پژوهش حاضر به دنبال بررسی تاثیر ساختار سازمانی بر رضایت شغلی در میان کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد‌ایلام می‌باشد.

با افزایش تقاضا برای داروهای گیاهی و با توجه به موقعیت خاص آب و هوائی کشور ایران به دلیل دارا بودن بسیاری از گونه های گیاهی و همچنین با توجه به سابقه دیرینه ما در طب سنتی و استفاده از گیاهان داروئی، توسعه تکنیکهای لازم برای کشت وکار این گیاهان با حداقل هزینه از اهمیت بالایی برخوردار است. کشت موفق گیاهان دارویی به میزان زیادی به قابلیت جوانه زنی موفق بذور آنها وابسته است.

خصوصیات ژنتیکی، خواب بذر، قوه نامیه، قدرت جوانه زنی، بنیه یا قدرت بذر، میزان رطوبت بذر و عمر بذر از ویژگیهای مهم کیفیت بذر به شمار میروند. اما قدرت جوانه زنی و بنیه بذر نسبت به سایر ویژگیها برای زارع از اهمیت بیشتری برخوردار است. جوانه زنی، طبق تعریف انجمن متخصصین رسمی تجزیه بذر(AOSA)^[1] عبارت است از توانایی بذر جهت تولید یک گیاه طبیعی در شرایط مساعد ( گنزالز^[۲] و همکاران، ۲۰۰۸ ). بذر اغلب گونه های دارویی به جهت سازگاری اکولوژیکی با شرایط محیطی دارای انواع خواب می باشند، که این امر از مهم ترین موانع زراعت گیاهان دارویی به صورت تجاری است. بنابراین تهیه اطلاعاتی در زمینه خصوصیات مرتبط با کیفیت بذر گونه های دارویی، در تولید و پرورش این گیاهان و استقرار آنها در مزرعه جهت دستیابی به عملکرد مناسب و با کیفیت مطلوب، حائز اهمیت است.
بابونه
نام علمی: Matricaria chamomilla
بابونه متعلق به خانواده مرکبان یا گل مینا است. گیاهی است یکساله، که ارتفاع آن به ۶۰ سانتیمتر میرسد. ساقه آن مستقیم و منشعب است. برگها دو تا سه شانهای، بخشهای انتهایی آن سوزنی شکل و کم و بیش بی کرک هستند. قطر کاپیتول که به ساقه نازکی متصل است، ۱ تا ۵/۱ سانتیمتر است و یک ردیف گلهای زبانه دار سفید رنگ دارد. در مرکز آن گلهای لولهای متعدد و زرد رنگ بر روی یک نهنج مخروطی کاملاً مشخص قرار گرفته اند. زمان گل دادن اردیبهشت تا شهریور ماه است (فلوگ^[۳]، ۱۳۶۴).
اندامهای مورد استفاده: گلهای خشک شده و به ندرت شاخ و برگ همراه با گل.
زیستگاه گردآوری: در کشور ما ایران و در مزارع و زمینهای بایر جنوب اروپا بسیار فراوان است و به عنوان یک گیاه زینتی کاشته میشود. این گیاه، بومی انگلستان و ویلز است و به طور محلی در ویلز و انگلستان کاشته شده و یا در زمینهای بایر می روید. گاهی با کاشت دانه های آن در اواخر پاییز و یا در اوایل بهار کاشته می شود. گیاه را هنگامی که کاپیتول آن کاملاً باز شده است، میچینند و در سایه، در گرمای کمتر از ۳۵ درجه سانتیگراد خشک می کنند. کشت تجارتی آن فقط هنگامی که نیروی کار ارزان، در دسترس است از نظر اقتصادی امکان پذیر است.
ترکیبات و اثر: اسانس فرار، موسیلاژ و یک ماده ضد اسپاسم.
مصرف :
از راه خوراکی معمولاً به شکل تیزان به کار می رود (یک قاشق غذاخوری از گیاه را دریک لیتر آب سرد ریخته و حرارت نمیدهند). برای اختلالات معدی همراه با درد، دیرهضمی، اسهال، تهوع و به ندرت برای التهاب مجاری ادرار و قاعدگی دردناک مصرف می شود. دم کرده آن به شکل کمپرس مصرف می شود. میتوان گردگیاه را بر روی زخمهای دیرالتیام پذیر، حساسیتهای پوستی و عفونتهایی نظیر جوش، کرک و تبخال پاشید. همچنین برای بواسیر و التهابهای دهان، گلو و چشمها مصرف میشود (فلوگ،۱۳۶۴).
بابونه یکی از گیاهان علفی است که خواص دارویی ارزشمندی دارد. در کشورهای غربی به خصوص در اروپا از جمله کشور آلمان مصرف آن بسیار متداول است. بابونه را در بسته های زیبا و جذاب به عنوان چای بابونه مورد استفاده قرار میدهند. مصرف گل بابونه به صورت جوشانده و دمکرده برای برطرف کردن بسیاری از ناراحتیها توصیه میشود. شامپوی بابونه به شرطی که از کیفیت مطلوب برخوردار باشد برای تقویت موی سر و جلوگیری از ریزش آن استفاده میشود. بابونه، اشتها آور و برطرف کننده ناراحتیهای گوارشی است. مصرف دمکرده بابونه جهت رفع تب، ناراحتیهای عصبی، نفخ معده، دلدرد و سایر ناراحتیهای گوارشی توصیه شده است. دمکرده گل بابونه به عنوان داروی کاهش دهنده فشار خون و اوره خون، ضدعفونی کننده، ضدآماس و در بهبود ناراحتیهای پوستی مؤثر است. ضماد گل بابونه برای پیچخوردگی مچ دست و پا استفاده می شود. گل بابونه برای بانوانی که اختلالات قاعدگی دارند و همچنین برای بانوان باردار جهت جلوگیری از استفراغهای دوره حاملگی مؤثر است. بخور گل بابونه برای رفع درد گوش توصیه شده است (کیانمهر، ۱۳۸۷).
اکیناسه (سرخارگل)
نام علمی: Echinacea purpurea
خصوصیات: گیاهی است چند ساله که ارتفاع آن ۱۲۰-۶۰ سانتیمتر است. این گیاه از یک ساقه عمودی، برگهای تخممرغی شکل و نیزه ای زبر و دندانه دار برخوردار است. ریشه آن افشان بوده و گلهای آن به رنگ بنفش و مخروطی شکل می باشند که در تابستان و اوایل پاییز ظاهر میشوند.
اقلیم مورد نیاز گیاه: این گیاه بومی شرق، مرکز و غرب آمریکا است. به هوای آفتابی نیاز دارد و به خشکی و سرما نیز مقاوم است.
تکثیر این گیاه از طریق بذر میباشد و وزن هزاردانه آن حدود ۵/۳ گرم است. مقدار بذر مورد نیاز جهت تولید نشاء برای یک هکتار زمین، حدود یک کیلوگرم میباشد. فواصل کاشت این گیاه، در حدود ۶۰-۴۰*۳۰-۲۰ سانتی متر و سیستم کاشت و آبیاری نیز به صورت ردیفی است.
دور آبیاری: این گیاه، نسبتاً به خشکی مقاوم است، ولی برای عملکرد خوب نیاز به آبیاری منظم دارد.
نیازهای غذایی اصلی: به کودهای شیمیایی زیاد نیازی ندارد و استفاده زیاد از کودهای نیتروژن موجب ضعیف شدن سیستم ریشهای میشود. کاربرد نیتروژن به میزان ۲۰۰-۱۰۰ کیلوگرم در هکتار، فسفر به میزان ۱۲۰-۱۰۰ کیلوگرم در هکتار و پتاس به میزان ۲۵۰-۲۰۰ کیلوگرم در هکتار کافی است.
روش کاشت : کاشت مستقیم در زمین اصلی و کاشت خزانهای.
زمان مناسب برای کاشت در خزانه: بسته به شرایط منطقه از اوایل تا اواخر بهمن ماه کاشت میگردد.
تیمارهای مورد نیاز جهت برطرف کردن دوره خواب بذر: بدون هر گونه تیماری جوانه می زند. اما سرمادهی به مدت ۴-۱ هفته در ماسه مرطوب در دمای ۵-۰ درجه سانتیگراد درصد جوانه زنی را افزایش می دهد.
طول مدت جوانه زنی بذر، ۱۵-۱۰ روز و مدت زمان لازم جهت انتقال نشاء از خزانه به زمین اصلی، ۷۰-۵۰ روز است. بافت خاک مناسب برای رشد این گیاه، شنی لومی با زهکشی و هوادهی مناسب و pH مطلوب آن حدود ۷ است.
اندامهای مورد استفاده: به ترتیب اهمیت، گل و برگ ها هستند.
زمان برداشت :
۱- برداشت ریشه:در پاییز سال دوم، هنگامی که اندام هوایی گیاه خشک و قهوه ای شد، باید برداشت انجام گیرد و معمولاً از ماشینهای برداشت سیبزمینی برای این کار استفاده میشود.
۲- برداشت برگ: باید در تابستان و درست قبل از باز شدن کامل گلها، برداشت شود و سپس در محلی که کاملاً سایه و دور از نور آفتاب است، خشک گردد.
عملیات پس از برداشت: جدا کردن ساقه های باقی مانده از ریشه و سپس شستن ریشه ها قبل از خشک کردن آنها از مهمترین عملیات پس از برداشت به شمار میروند. خشک کردن باید در دمای ۴۵-۴۰ درجه سانتیگراد انجام شود. میزان رطوبت ریشه پس از خشک شدن باید حدود ۱۰ درصد و میزان مواد خارجی آن کمتر از ۳ درصد باشد.
دقت های لازم در عملیات برداشت: برداشت باید در هوای آفتابی و خشک انجام شود. قبل از برداشت ریشه ها، باید اندام هوایی گیاه از ارتفاع ۵ سانتی متری سطح خاک بریده شود، ضمن اینکه رطوبت خاک نیز زیاد نباشد.
مراقبتهای ویژه در زمان داشت: بلافاصله پس از انتقال نشاء، حتماً باید آبیاری انجام گیرد.
عملکرد: عملکرد ریشه خشک به میزان ۲ تا ۶ تن در هکتار (بر حسب تراکم کاشت). عملکرد برگ خشک به میزان ۲-۱ تن در هکتار و عملکرد کل اندام هوایی به میزان ۱۰-۷ تن در هکتار است.
خواص درمانی: مصرف سرخارگل، سبب تقویت سیستم ایمنی و بهبود زخمها میشود و از عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی و سرماخوردگی پیشگیری میکند (یزدانی و همکاران، ۱۳۸۳).
توت روباهی
نام علمی: Sanguisorba minor.L
توت روباهی، گیاهی چندساله است که تا ارتفاع ۱ متر، رشد نموده و دارای برگهای مرکب و گرد است. ساقه های گل دهنده باریک و منشعب می باشند. این گیاه به سالاد، پنیر و کرههای گیاهی افزوده میشود. علاوه بر این، دارای مصارف دارویی است. گونه دیگری بنام S.anistroides نیز وجود دارد که ازآن، بعنوان دارویی برای درمان دیابت استفاده میشود.
منشاء آن، اروپا و آسیا (S.officinalis)، یا مرکز و جنوب اروپا (S.minor) میباشد. بیشتر، ریشه خشک و گاهی قسمت های هوایی خشک شده، مورد استفاده قرار میگیرد.
موارد استفاده و خواص: ریشه های توت روباهی بعنوان داروی مؤثر برای درمان اسهال و داروی بواسیر شناخته شدهاند. این گیاه برای درمان التهاب های دارای خونریزی در روده بزرگ و خونریزی رحم استفاده میشود. همچنین، بصورت موضعی برای درمان بواسیر، ناراحتیهای مختلف پوستی ( مانند زخم ها، سوختگی ها و اگزما ) و التهاب های مخاطی ( بصورت محلول های غرغره یا مواد موجود در خمیر دندان ) بکار می رود.
در اروپا و چین، بیشترین استفاده طبی از این گیاه، به عنوان بند آورنده خون است و به همین دلیل، بخش اول نام علمی آن به معنی جذب کننده خون می باشد.
عصاره های این گیاه معمولاً در تهیه مرهمها و محلولهای شستشو بکار میرود و بصورت استعمال موضعی مورد استفاده قرار میگیرد (جعفر نیا و همکاران، ۱۳۸۷).

 

فصل اول

بررسی منابع

بررسی منابع

Request smithereens

 

Edit
Request_smithereens

 

 

 

گزارش گیری انباردار از درخواست ارسالی

 

Reporting warehousing
Of send request

 

Reporting warehousing
Of send request

 

 

 

۴-۵ تدوین راهبردها در راستای سیستم اطلاعاتی، با بهره گرفتن از ماتریس SWOT
هر سازمان اعم از تولیدی، خدماتی، دولتی برای اینکه موفق شود باید استراتژی های خوبی را تدوین کرده، و به اجرا در آورد. یک حمله ی خوب به ویژه در حوزه ی فناوری و سیستم های اطلاعاتی که بدون دفاع خوب باشد، معمولا به شکست می انجامد، تدوین استراتژی هایی برای سود جستن از فرصت ها یا نقاط قوت، نوعی حمله می باشد. در حالی که طرح ریزی استراتژی هایی برای اصلاح نقاط ضعف و پرهیز از تهدیدات، حالت دفاعی دارد.

هر سازمان دارای فرصت ها و تهدیدات خارجی، نقاط قوت و ضعف داخلی است که برای تدوین استراتژی های گوناگون امکان پذیر باید آن ها را هماهنگ کرد (نوعی تعادل یا توازن بین آن ها برقرار کرد).
این ماتریس یکی از مهمترین ابزار هایی است که مدیران بدان وسیله اطلاعات مربوط به عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف) و خارجی (فرصت ها و تهدید ها)را مقایسه می کنند و می توانند با بهره گرفتن از آن، انواع استراتژی های ممکن را ارائه کنند.
نقاط قوت و ضعف، در زمره فعالیت های قابل کنترل سازمان قرار می گیرند. سازمان ها می کوشند استراتژی هایی را به اجرا در آورند که نقاط قوت داخلی تقویت شده، و ضعف های داخلی برطرف گردد. می توان نقاط قوت و ضعف را بر حسب دستیابی به هدف های مورد نظر تعیین کرد . و اما مقصود از فرصت ها و تهدیدات خارجی، رویدادها و روندهای اقتصادی، اجتماعی، فن آوری و رقابتی است که می توانند به میزان زیادی در آینده به سازمان منفعت یا زیان برسانند. فرصت ها و تهدیدها به میزان زیادی خارج از کنترل یک سازمان است، از این رو از واژه خارجی استفاده می کنند. به واسطه ی این مرحله، بررسی می کنیم که مدل (سیستم طراحی شده)، در تطابق با سازمان، در چه جهت هایی گسترده خواهد شد، و در چه جهت هایی تحلیل خواهد رفت؟ از طرفی با بهره گرفتن از مجموعه اطلاعات موجود، و نظر خواهی از مدیران سازمان، مهم ترین نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدید ها فراهم می شوند. مطالعاتی که در این زمینه انجام می شوند، منجر به تهیه فهرستی از عوامل ترغیب کننده و بازدارنده می شود که عملا می توان از آن ها برای مواجهه با تهدیدها و بهره برداری از فرصت ها استفاده کرد.
هدف از تهیه این نقاط، تدوین و تبیین استراتژی هاست که سازمان را با توجه به مجموعه عوامل مهم و عمده و رسالت آن، به اهداف تعیین شده می رساند. این مرحله که بدون تردید مهم ترین گام برنامه ریزی استراتژیک است، از تمامیمطالعات و هدف گذاری های قبلی استفاده کرده، و بهترین راهبردها را ارائه می کند.
چنانچه بررسی های محیطی، گزینه های استراتژی، و در نهایت انتخاب استراتژی بهینه به طور کامل و دقیق انجام شود، می توانیم به بسیاری از نقایص و کمبودهای واقف در سیستم طراحی شده، و همچنین بسیاری از امکانات و راه حل های ممکنه (اصلاحات) برای رفع آن نقایص آگاه شد] ۲۶[.
استراتژی های ممکن را می توان در دسته های SO، WO، ST وWT بر شمرد. در به کارگیری این ماتریس تلاش می شود تا با حضور افراد آگاه، صاحب نظر و با تجربه از داخل و خارج سازمان، استراتژی های مفیدی را استخراج کرد. هر یک از دسته استراتژی های ممکن را به صورت زیر می توان توضیح داد :

 

 

• استراتژی هایSO : در قالب این استراتژی ها، سازمان با بهره گرفتن از نقاط قوت داخلی می کوشد، از فرصت های خارجی بهره برداری کند. همه مدیران ترجیح می دهند، سازمانشان در موقعیتی قرار بگیرد که بتوانند با بهره گرفتن از نقاط قوت داخلی از رویدادها و روندهای خارجی بهره برداری کنند. معمولا سازمان ها برای رسیدن به چنین موقعیتی از استراتژی های WO ، ST، یا WTاستفاده می کنند تا بدانجا برسند که بتوانند از استراتژی ها SOاستفاده کنند.

 

 

 

• استراتژی های WO : هدف از این استراتژی ها این است که سازمان با بهره برداری از فرصت های موجود در محیط خارج بکوشد نقاط ضعف داخلی را بهبود ببخشد. گاهی در خارج از سازمان فرصت های بسیار مناسبی وجود دارد، ولی سازمان به دلیل داشتن ضعف داخلی نمی تواند از این فرصت ها بهره برداری کند.

 

 

 

• استراتژی هایST : سازمان ها در اجرای این استراتژی ها می کوشند با بهره گرفتن از نقاط قوت خود اثرات ناشی از تهدیدات موجود در محیط خارج را کاهش دهند یا آن ها را از بین ببرند. لازم به ذکر است که یک سازمان قوی به ناچار در محیط خارجی با تهدیداتی روبرو خواهد شد.

 

 

 

• استراتژی هایWT : سازمان هایی که این استراتژی ها را به اجرا در می آورند، حالت تدافعی به خود می گیرند و هدف، کم کردن نقاط ضعف داخلی و پرهیز از تهدیدات ناشی از محیط خارجی است. سازمانی که دارای نقاط ضعف داخلی باشد و با تهدیدات بسیار زیادی در محیط خارجی روبرو می شود، در موضعی مخاطره آمیز قرار می گیرد. در واقع چنین سازمانی می کوشد برای حفظ بقا از فعالیت های خود بکاهد، در شرکت های دیگر ادغام شود، اعلام ورشکستگی کند یا سرانجام منحل شود ] ۲۶[.

 

 

۴-۶ تحلیل استراتژیک سیستم اطلاعاتی سرویس گرا برای شرکت ایران خودرو
همانطور که بیان شد، این سیستم اطلاعاتی سرویس گرا به طبع می تواند نقش بسیار مهمی را در توزیع و مدیریت اطلاعات ایفا کند. اما نکته حائز اهمیت دیگر، محتوای استراتژیکی و سازمانی آن است. به عبارتی عامل کلیدی موفق برای استقرار این سیستم اطلاعاتی سرویس گرا در شرکت ایران خودرو این است که پیاده سازی آن، بر اساس واقعیت های موجود و منطبق بر مقدورات و محدودیت های شرکت صورت گیرد. در نشستی که با مدیران و خبرگان ایران خودرو صورت گرفت، نسبت به استقرار این سیستم اطلاعاتی، نظرات مثبتی را ارائه دادند. و لذا با بهره گیری از پیشنهادات آنها در راستای اعتبارسنجی سیستم اطلاعاتی طراحی شده، نقاط قوت و ضعف و فرصت و تهدید مدل را شناسایی کرده، و به کمک ماتریس SWOT که یکی از ابزارهایی است که مدیران به وسیله ی آن می توانند اطلاعات را مقایسه کنند، استراتژی ها و برنامه های اجرایی لازم در راستای اجرای موفقیت آمیز سیستم اطلاعاتی برای شرکت تدوین کردیم. تا با به کارگیری راهبردهای ارائه شده و زیر نظر مدیران شرکت، این سیستم سفارشی سازی شده و روند پیاده سازی بگیرد.
در جدول شماره ۴-۲ راهبردهای استخراج شده در راستای مدل پیشنهادی نشان داده شده اند
جدول ۴- ۲ ماتریس SWOT مطالعه موردی

 

 

عوامل داخلی
عوامل محیطی

 

قوت
۱٫هزینه کمتر پیاده سازی سیستم اطلاعاتی سرویس گرا نسبت به سیستم های غیر سرویس گرا
۲٫یکپارچگی مناسب با سیستم اطلاعاتی شعب دیگر به دلیل سرویس گرا بودن
۳٫استفاده از مفاهیم و اصول مدیریت استراتژیک
۴٫شایستگی لازم از نظر فناوری
۵٫داشتن نیروی کار متخصص
۶٫ظرفیت وکیفیت مناسب تولید و عملیات

 

ضعف
۱٫عدم امکان استخراج اطلاعات از داده های ذخیره شده
۲٫عدم کنترل کافی مدیران روی اطلاعات ذخیره شده
۳٫قوانین در حال تغییر

 

 

/۷۷۰

 

۱/۵۸

 

 

 

۶

 

X₅

 

اندازه شرکت

 

/۱۰۴

 

/۲۰۸

 

 

 

۷

 

X₆

 

اهرم مالی

 

-/۳۱۸

 

-/۰۶۸

 

 

 

بر مبنای جدول شماره ۴-۴ ملاحظه می‌شود که اندازه شرکت و اهرم مالی تقریباً از توزیع نرمال برخوردار هستند. ازآن‌جهت که مقادیر یا قدر مطلق ضرایب چولگی و کشیدگی تقریباً به سمت صفر میل کرده‌اند؛ اما سایر متغیرها مقادیر یا قدر مطلق ضرایب چولگی و کشیدگی تفاوت زیادی با صفر دارد، و به نظر نمی‌رسد که از توزیع نرمال برخوردار باشند.
درعین‌حال برای قضاوت نسبت به نرمال بودن توزیع متغیرها در سطح جامعه آماری از آزمون نا پارامتریک کولموگروف- اسمیرونوف استفاده شده است. در این آزمون فرض نرمال بودن توزیع متغیر در مقابل نرمال نبودن توزیع آزمون می‌شود. این آزمون را غالباً در تحقیقات مشابه فقط در مورد متغیرهای وابسته انجام داده‌اند، ولی در این تحقیق هم برای متغیر وابسته و هم برای متغیرهای مستقل انجام پذیرفته است.

در تحقیقاتی که نرمال بودن توزیع متغیرها را مورد آزمون قرار داده‌اند، عموماً با طبقه‌بندی هر یک از متغیرها از آزمون کااسکوئر استفاده کرده یا بدون طبقه‌بندی از آزمون کولموگروف-اسمیرونوف استفاده کرده‌اند که در اینجا روش دوم مورداستفاده واقع‌شده است. در ابتدا برای بررسی نرمال بودن توزیع متغیر وابسته از آزمون کولموگروف اسمیرونوف استفاده شده است. این آزمون برای متغیر ریسک شرکت به‌عنوان متغیر وابسته تحقیق انجام شد و نتیجه این آزمون به‌طور خلاصه در جدول خروجی آزمون کولموگروف- اسمیرونوف یا K-S در نرم‌افزار آماری برای این متغیر به شرح جدول ۴-۵ است:

 

 

جدول (۴-۵): نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای متغیر وابسته

 

 

 

متغیر

 

آماره Z کولموگروف

 

سطح معناداری

 

نتیجه

 

 

 

ریسک شرکت

 

Y

 

۵۹۰/۵

 

۰۰۰/۰

 

توزیع نرمال نیست

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بر مبنای جدول شماره ۴-۵ سطح معنی‌دار محاسبه شده متناظر با آماره کولموگروف – اسمیرونوف برابر با ۰۰۰/۰ می‌باشد. با توجه به اینکه سطح معنی‌دار در این جدول کمتر از ۰۵/۰ یا سطح آزمون است فرضیه H₀ مبنی بر نرمال بودن توزیع متغیر وابسته رد ‌شده لذا با اطمینان ۹۵% می‌توان گفت متغیر وابسته یا ریسک شرکت در شرکت‌های منتخب بورس اوراق بهادار تهران از توزیع غیر نرمال برخوردار است. مشابه تحقیقات مرتبط پس از نرمالیزه کردن متغیر وابسته با به‌کارگیری لگاریتم مجذور، مجدداً آزمون نرمال بودن توزیع متغیرهای مستقل با بهره گرفتن از آماره کولموگروف- اسمیرونوف تکرار شده است. نتایج آزمون مجدد کولموگروف پس از نرمال‌سازی متغیر وابسته بر مبنای استفاده از لگاریتم مجذور مقادیر اولیه متغیر، به شرح جدول شماره ۴-۶ خلاصه شده است: