شفرد و فوترل^۱ (۱۹۶۹) مفهوم بازاریابی و بازاریابی محصولات کشاورزی را از دو دیدگاه بررسی کردهاند، بازاریابی براساس تعریف محدود آن، به کلیه خدماتی که از زمان برداشت محصول تازمانی که به دست مصرفکننده نهایی میرسد اطلاق میشود. در حالی که براساس تعریف گسترده آن بازاریابی به کلیه فعالیتها و عملیاتی که از مرحله شروع تولید و نیزتصمیمگیری در مورد تولید بر روی محصول انجام میشود تا زمانیکه به دست مصرفکننده نهایی میرسد و بنابراین براساس این تعریف تصمیمگیری در مورد نوع واریته تولیدی و چگونگی تولید نیز شامل بازاریابی میباشد. براساس تعریف جامع این دو اقتصاددان آمریکایی، بازار مکان خاصی نبوده بلکه شامل مجموعهای از خریداران و فروشندگان با تسهیلات خاص در حال مبادله با یکدیگر بوده و در اینجا کیفیت ارتباط بین عاملان بازار نیز مورد تأکید قرارگرفته است.

۱- Shepherd and Futrell
انجمن بازاریابی آمریکا^۱، بازاریابی را مجموعه فعالیت ها و عملیاتی دانسته که جریان کالا و خدمات را از مرحله تولید تا مرحله مصرف هدایت میکند که براساس این تعریف مجموعه فعالیتهای قبل از تولید (تصمیمگیری در مورد نوع محصول و نوع واریته محصول) و بعد از فروش (تحقیقات بازاریابی) جزء مراحل بازاریابی محسوب نکرده است (سعادت اختر، ۱۳۷۲).
کاتلر^۲ (۱۹۷۶) به عنوان یکی از صاحب نظران علم بازاریابی در کتاب مدیریت بازاریابی، بازاریابی را دربرگیرنده تجزیه و تحلیل، ساماندهی، برنامه ریزی و کنترل تقاضای مصرفکننده میداند که با یکسری خدمات و سیاستها کالا را به دست مصرفکننده میرساند تا رضایت او را جلب کند.
در تعریف بازاریابی اجماع نیست یعنی همگان علم بازاریابی را همگن و یک گونه تعریف
نمیکنند، بازاریابی مدرن به مفهوم فرایند مدیریتی است که نیازهای مصرفکنندگان را به نحوی تعریف، تهیه و عرضه مینماید که دسترسی به استانداردهای کارایی، سودمندی و مطلوبیت امکان پذیر گردد با توجه به این تعریف؛ بازاریابی یک فرایند اجتماعی و مدیریتی تشخیص (مصرف، رفتار مصرفی و کردار مصرفی)، تدارک و عرضه نیازهای مشتریان به شرط بهره وری و سودآوری، یک سیستم توزیع، یک حوزه عظیم از وظایف مدیریت، یک فلسفۀ فعالیتی و یک سیستم تخصیص منابع است (محمدرضایی، ۱۳۷۳).
بازاریابی یک فرایند اجتماعی و مدیریتی است که به وسیلۀ آن افراد و گروه ها، نیازها و خواسته های خود را از طریق تولید، عرضه و مبادله کالاهای مفید و باارزش با دیگران تأمین میکنند و این تعریف بر مفاهیمی از قبیل: نیازها، خواسته ها و تقاضا، کالاها، فایده، هزینه و رضایتمندی، مبادله و معاملات، روابط و شبکه ها، بازارها و بازاریابان و مشتریان تأکید دارد. همچنین مفهوم بازاریابی بر چهار اصل بازار هدف، نیازهای مشتری، بازاریابی یکپارچه و سودآوری استوار است (فروزنده، ۱۳۸۴).
۱- American Marketing Association 2- kotter
۲-۲-۱-۲- بررسی سامانه بازار
براساس موضوعات بالا میتوان بازار را یک سامانه و شامل موارد ذیل در نظر گرفت:
الف: اهداف؛ اکثر سیستمها دارای هدف بوده و جهتگیری آنها به سمت اهداف مذکور
میباشد و هدفها بایستی منطقی و اصولی و قابل وصول باشند.
ب: اجزاء؛ این اجزاء شامل:
* تهیهکنندگان: افرادی که در تأمین نیازهای تولیدکننده نقش دارند.
* تولیدکنندگان: افرادی که با تلفیق خواسته های مصرفکنندگان و مواد تهیه شده اقدام به تولید
میکنند.
* خریداران: عواملی که در تصمیم خرید مؤثر هستند.
* کارگزاران: افرادی که از تولید تا مصرف ایفای نقش میکنند نظیر سلف خران، عمده فروشان، حق العملکاران، خرده فروشان، دلالان، فروشگاه ها و تعاونی مصرف، مؤسسات بازرگانی و …
* عوامل تسهیلاتی و خدماتی: شامل بانکها، مؤسسات بیمه، حمل و نقل، ارتباطات، مؤسسات اطلاع رسانی، مؤسسات تبلیغاتی، نمایشگاهها، اتاق بازرگانی و مؤسسات و شرکتهای خدمات بعد از فروش، که همگی با بهره گرفتن از زیر بناهای بازاریابی و از طریق دخالت در سطح حاشیه های بازاریابی ایجاد ارزش افزوده مینمایند.
* منابع: مجموع عناصر بکار گرفته در فرایند بازاریابی از قبیل زمین، سرمایه، نیروی کار و مدیریت است.
* محیط: عواملی خارج از کنترل مستقیم سامانه بازاریابی چون مقررات صادرات و واردات، سیستم پولی، مالی و مالیاتی، سهمیه بندی، تعرفه و سیستم ارزی، قطع رابطه سیاسی، تغییر الگوی مصرف ناشی از نظام ارزی یا ارزش و تغییرات تکنولوژی و جایگزینی مواد جدید، کم کردن مقدار مصرف نوآوریها و مواد، رقابت جمعیت، درآمد و حتی آب و هوا نیز تحت عنوان محیط های مختلف میتوانند بر سیستم بازار تأثیرگذار باشند.
* مدیریت: مدیریت شامل فرآیندی از برنامه ریزی، اجرا و کنترل تمام فعالیت های بازاری میباشد و سیستم بازار باید مدیرانی داشته باشد که با توان، بینش و روش مناسب و مطابق با زمان خود بتواند همه امور را از قوه به فعل درآورند. استفاده مطلوب از محیط محصور، یا ایجاد محیطی سالم، پویا و پایدار، برای همه کسانی که با بازار و در بازار هستند از وظایف مدیریت بازار میباشد (روستا و همکاران، ۱۳۷۵).
۲-۲-۱-۳- تاریخچه بازاریابی و بازاریابی محصولات کشاورزی
بشر از زمانی که توانست محصولات مختلف تولید و برای برخی از نیازهای خود نیز با دیگران ارتباط برقرار کند، مبادله کالا و محصول صورت پذیرفت که این مبادلات بصورت پایاپای و تعویض کالای تولیدی با کالای مورد نیاز بود اما بتدریج که فاصله تولید کننده و مصرفکننده بیشتر شد، افراد دیگری در زنجیره تولید تا مصرف وارد شدند و فرایند مبادله کالا را تغییر دادند. با پیچیده شدن مراحل تولید، تکنولوژی های توزیع نیز، پیشرفت کردند و هر پیشرفتی که در کار تولید صنعتی یا کشاورزی بعمل میآمد در توسعه سیستم توزیع و بازاریابی ظاهر میگشت. در اوایل اهمیت اقتصادی تولید موجب کمرنگ شدن بازاریابی میشد؛ اما با افزایش قدرت تولید و تنوع این تولیدات و مشکلات همراه آن، بازاریابی با سرعت غیر قابل پیش بینی به صورت یک ضرورت و اهمیت اقتصادی وارد عرصه شد (اربابی، ۱۳۷۴).
تا قرن پیش بازرگانی کار مشکلی نبود و بازرگانان خود مستقیماً با مشتریان ارتباط برقرار
میکردند و میزان علاقه یا عدم تمایل مشتری به اجناس خود را مشاهده میکردند. با رشد صنایع و کشاورزی، تجارت مربوط به آنها نیز گسترش یافته و بازاریابی به فرایند پیچیده تبدیل شد و اولین مرتبهای که بازاریابی به صورت یک فعالیت بازرگانی، سازمان یافت در اوایل قرن بیستم بود و به همین منظور در سال ۱۹۱۹ میلادی کتابی نوشته شد و این در حالی بود که بازارشناسی و بازاریابی تا قبل از جنگ جهانی اول چندان رایج نبود. پس از جنگ جهانی دوم، بازاریابی به سرعت گسترش یافت و برای مثال کشور آمریکا تا سال ۱۹۴۸ در حدود ۲۰۰ مؤسسه بازاریابی دایر نمود و تا سال ۱۹۵۴ در حدود ۱۴۰۰۰ نفر مشغول به کار در مؤسسات مذکور شدند (طائی، ۱۳۶۳).
درکشور ایران نیز با توجه به تولید انواع محصولات کشاورزی و امکان ترانزیت کالا به سایر نقاط جهان، بازاریابی و بازاررسانی مورد توجه بوده است، اما روند بازاریابی محصولات کشاورزی در دوران پهلوی دچار افت شدید گردید و چنانچه بررسی تاریخ دوران مذکور نشان می دهد که دولت قیمت محصولات کشاورزی را پایین نگه داشته است. روند کنونی بازاریابی محصولات ایران به خصوص محصولات کشاورزی وضعیت مناسبی نداشته و بسیار نگران کننده می باشد و به رغم تولید بسیاری از محصولات، واردات محصولات کشاورزی استراتژیک به شدت افزایش یافته و ایران به عنوان بزرگترین وارد کننده بسیاری از محصولات در خاورمیانه میباشد (طالقانی، ۱۳۷۰).
۲-۲-۱-۴- ابعاد بازاریابی
در بیشتر نوشته ها از واژه بازاریابی برای لغت مارکتینگ^۱ استفاده شده است در حالی که بخشی از فعالیتهای بازاریابی در شکل کلی و به اصطلاح مارکتینگ میباشد در این تحقیق از دو واژه بازاریابی و بازاررسانی برای معنی و مفهوم مارکتینگ استفاده شده است. در بعضی تعاریف، بازاریابی را شامل کلیه مراحل فروش و کلیه عملیاتی که زودتر بتواند کالا را به فروش برساند دانسته اند در حالی که مفهوم مارکتینگ وسیعتر بوده و شامل عملیات زیادی میباشد و توزیع و فروش چند مرحله از مراحل مختلف آن را تشکیل میدهد و اگر بجای مارکتینگ کلمات بازارسازی یا بازار کردن و بازاررسانی و مانند آنها را به کار ببرند بهتر است. در بعضی موارد بررسی بازار بجای بازاریابی به کار برده میشود که آن هم خالی از اشکال نمیباشد چون بررسی بازار خود بخشی از مارکتینگ است نه همه عملیات آن و بعضی از اهل فن
۱-Marketing
پیشنهاد میکنند که خود واژه مارکتینگ استفاده شود ولی با توجه به این که این کلمه خارجی است در اینجا بازاریابی و در بعضی موارد بازاررسانی معادل مارکتینگ به کاربرده شده است.
ابعاد مختلف مارکتینگ را میتوان در شکل ۲-۱ خلاصه کرد که هر یک از اجزاء روی شکل توضیح مختصری داده شده است (روستا و همکاران، ۱۳۷۵).
شکل۲-۱: ابعاد مختلف بازاریابی
مأخذ: مدیریت بازاریابی (روستا و همکاران، ۱۳۷۵)
۲-۲-۱-۵- نقش تحقیقات در بازاریابی
تحقیقات بازاریابی به معنی گردآوری و کسب اطلاعات، طبقهبندی، تجزیه و تحلیل، استنباط منطقی و تعمیم نتایج حاصل از تحقیق به منظور شناسایی و حل مشکلات بازاریابی یک واحد تولیدی یا بنگاه اقتصادی و یا سامانه ملی به طریق سازمان یافته، منظم، عینی و عملی است. بسیاری از مدیران واحدهای تولید و مؤسسات اقتصادی، تحقیقات بازار را با تحقیقات بازاریابی برابر می دانند
و این تصور از آن جهت نادرست است که تحقیقات بازار فقط به مطالعه خصوصیات و ویژگیهای بازار از قبیل تقسیم بندی سنی، جغرافیایی و درآمدی و یا وسعت و سهم بازار مربوط میشود و آثار فعالیتهای مختلف طیف بازاریابی مانند تأمین مواد اولیه، توزیع، تبلیغات، قیمت گذاری، بستهبندی و غیره در بازار مورد توجه قرار نمیگیرد (بلوریان تهرانی، ۱۳۷۸).
تحقیقات بازاریابی در واقع روشی عینی و سیستماتیک به منظور توسعه و ایجاد (جمع آوری، طبقهبندی و تجزیه و تحلیل) اطلاعات برای فرایند تصمیمگیری مدیر بازاریابی می باشد و در این تعریف به چهار عنصر مهم توجه شده است:
الف- سیستماتیک بودن روش؛ یعنی خوب برنامه ریزی شده، خوب سازمان داده شده و جنبه های استراتژیک و تاکتیک آن بررسی شده باشد. علاوه بر آن باید ماهیت اطلاعات و قابلیت تجزیه و تحلیل بودن آنها نیز پیش بینی گردد.
ب- عینی بودن روش؛ یعنی روش علمی، قابل لمس و قابل درک باشد.
ج- توسعه و ایجاد اطلاعات؛ یعنی دانسته های ضروری و مورد احتیاج مدیر بازاریابی برای برنامه ریزی و نظارت، گردآوری، طبقه بندی و تحلیل شود.
د- تصمیم گیری؛ یعنی مدیر بازاریابی در این مرحله پس از درک مسأله و بررسی راه حل های ممکن، یکی از آنها را انتخاب و اجرا کند (انویه تکیه، ۱۳۸۱).
۲-۲-۱-۶- آمیختههای بازاریابی
آمیختههای بازاریابی به معنی مجموعه زمینه ها یا مقوله های مهم در بررسی ها، تصمیم گیری ها و ارزیابی مربوط به بازاریابی یک بنگاه یا مؤسسه تولیدی است. از آنجا که عوامل غیر قابل کنترل در حیطه کنترلی واحد یا بنگاه تولیدی و بازاریابی نبوده و فقط عوامل قابل کنترل را در اختیار دارد در اینجا به آنها اشاره می شود. کاتلر و آرامسترنگ^۱(۱۹۹۱) در کتاب اصول بازاریابی عناصر این آمیخته را که به چهار پی^۲ معروفند و در واقع حروف اول اجزای ذیل می باشند به صورت ذیل بیان نمودهاند:
الف) کالا یا محصول^۳: شامل کالا و خدمات میباشد که مؤسسات تولیدی و بازاریابی در اختیار بازار هدف خود قرار میدهد.
ب) قیمت^۴: مقدار پولی که مصرفکنندگان برای به دست آوردن کالا یا خدمت میپردازند.ج) مکان و محل توزیع^۵: شامل مجموعه اقدامات و فعالیتهایی است که کالا یا خدمات را در دسترس مصرفکنندگان قرار می دهد. به عبارت دیگر مجموعه ای از اقدامات هماهنگ که کالا را از نظر فیزیکی از منابع تولید به سمت خریداران انتقال میدهد.
د) تشویقات و اقدامات پیشبردی^۶: شامل مجموعه اقدامات و فعالیتهای تبلیغاتی و تشویقی است که مزایای کالا و محصول را به اطلاع مشتریان و مصرفکنندگان رسانده و آنها را به استفاده از آن ترغیب میکند.

- تغییر محل سکونت
- تغییر موقعیت شغلی خود و همسر
- ارتقای سطح تحصیلات
- روی دادن شکست مهم در زندگی
خود و همسر
متغیرهای زمینه ای
جنس
سن
محل تولد خود و همسر
تحصیلات
شغل
نوع ازدواج
درآمد
مدت ازدواج
دفعات ازدواج
محل سکونت
ساعات اشتغال
متغیر وابسته
احساس امنیت زناشویی احساس امنیت روانی
احساس امنیت مالی
احساس امنیت از تداوم زندگی زناشویی
احساس امنیت مالی
احساس امنیت از تداوم زندگی زناشویی
۲-۱۴ سوالها یا فرضیه های تحقیق
احتمالا بین اعتماد بین شخصی و احساس امنیت بین همسران در همه ابعاد رابطه معناداری وجود دارد
احتمالا بین اعتماد اقتصادی و احساس امنیت بین همسران در همه ابعاد رابطه معناداری وجود دارد.
احتمالا بین اعتماد جنسی و احساس امنیت بین همسران در همه ابعاد رابطه معناداری وجود دارد.
احتمالا بین داشتن بیماری خاص و احساس امنیت بین همسران رابطه معناداری وجود دارد.
احتمالا بین داشتن بیماری خاص در همسر و احساس امنیت بین همسران رابطه معناداری وجود دارد.
احتمالا بین حادثه ناگوار برای هر دو زوجین و احساس امنیت بین همسران رابطه معناداری وجود دارد.

احتمالا بین تغییر محل سکونت و احساس امنیت بین همسران رابطه معناداری وجود دارد.
احتمالا بین تغییر موقعیت شغلی همسران و احساس امنیت بین همسران رابطه معناداری وجود دارد.
احتمالا بین ارتقای تحصیلات همسران و احساس امنیت بین همسران رابطه معناداری وجود دارد.
احتمالا بین روی دادن شکست مهم در زندگی همسران و احساس امنیت بین همسران رابطه معناداری وجود دارد.
احتمالا بین متغیرهای زمینه ای و احساس امنیت بین همسران رابطه معناداری وجود دارد.
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱مقدمه :
فصل حاضر به مبانی روشی یا روش شناسی پژوهش اختصاص یافته است و در این فصل روش تحقیق و ابزار گردآوری و تحلیل داده ها، تعریف نظری و عملیاتی متغیرها شامل متغیر وابسته و متغیرهای مستقل، جامعه آماری، روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه و سنجش اعتبار و پایایی مورد توجه واقع می‌شود.
انسان همیشه به دنبال شناخت دقیق پدیده ها و وقایع اطراف خود بوده است و سعی داشته با حصول به شناخت محیط اطراف، آن را تحت کنترل و سیطره خود درآورد. با پیشرفت تمدن بشری بر پیچیدگی پدیده ها افزوده شده و در نتیجه شناخت آنها نیز با مشکلات فراوان مواجه شده است. شناخت مسائل هر یک در عرصه های مختلف علوم طبیعی و انسانی و اجتماعی، شیوه های خاص خود را می طلبد، لذا دانشمندان نیز به دنبال کشف روش های مختلف شناخت پدیده ها بوده اند. نوع و ماهیت پژوهش، روش علمی دستیابی به شناخت را تعیین می کند. در علوم اجتماعی و انسانی نیز دانشمندان تلاش نموده‌اند با ابداع روش های نو پدیده های اجتماعی را از زوایای مختلف مورد تحقیق قرار دهند.
در بین دانشمندان رشته های مختلف علمی تقسیم بندی های متفاوتی از روشها وجود دارد. در علوم اجتماعی نیز همین قاعده حاکم است. هر یک از جامعه شناسان به نوعی روشها را تقسیم کرده اند و در نتیجه وحدت نظر کمتری یافت می‌شود.
از آنجا که گام برداشتن و عبور از مرحله نظری پژوهش به میدان تجربه و مشاهده نیازمند انتخاب روشها و ابزارهای مناسب بوده و بدیهی است که عواملی چون موضوع، امکانات و اهداف تحقیق در گزینش ابزارهای اندازه گیری، شیوه های گردآوری اطلاعات و به طور خلاصه، روش تحقیق سهم عمده ای دارند، در هر پژوهش به ناچار باید شیوه های خاصی برای بررسی تجربی واقعیت برگزیده و از ابزارهای اندازه گیری معینی مدد گرفته و آزمون های خاصی به کار گرفته شود. تناسب روش و اجزای آن با موضوع و هدف پژوهش، اصلی است که رعایت آن به محقق کمک می کند تا شناختی را که در برخورد با واقعیت کسب می کند و می خواهد آن را برای تایید یا اصلاح جنبه های نظری پژوهش قرار دهد با درجه بالایی با واقعیت تطبیق کند.
به همین دلیل در اینجا، جا دارد بعد از طرح مبانی نظری پژوهش و تدوین چارچوب نظری و فرضیه های مربوطه، جهت بررسی تجربی نظریه ها و سنجش مطابقت آن با واقعیت یعنی رجوع برنامه ریزی شده به عالم واقع، مبانی روشی پژوهش مطرح شود. از آنجا که پدیده های اجتماعی بسیار پیچیده و چند بعدی است و روش های مطالعه آنها نیز متعدد بوده، بنابراین، این اصل فراروی ما قرار دارد که با توجه به ویژگیهای خاص پدیده مورد مطالعه، ابزار تحقیق مناسبی برگزینیم تا بتوانیم به واقعیت دست یابیم.
۳-۲ روش تحقیق :
روش پژوهش به موضوع، امکانات و اهداف پژوهش بستگی دارد. روش های پژوهش متعدد و متفاوت اند به طوریکه در کتب گوناگون با تقسیم بندی های متفاوتی روبه رو هستیم. به عنوان مثال میلر انواع روش تحقیق را به سه نوع ۱- کتابخانه ای ( شامل تحلیل اسناد تاریخی، تحلیل گزارشهای آماری و غیرآماری موسسات رسمی و یررسی متون مربوط به نظریه و تحقیقات پیشین در کتابها، نشریات و تک نگاریها و … ) ۲- میدانی ( شامل پرسشنامه پستی، مصاحبه شخصی یا استفاده از پرسش باز و بسته، مصاحبه متمرکز، مصاحبه آزاد، مصاحبه گروهی، پیمایش تلفنی، موردپژوهی و تاریخچه زندگی، مشاهده مشارکتی، مشاهده مستقیم غیرمشارکتی و … ) ۳- آزمایشی ( شامل تحلیل سازمان و نقش، مطالعه گروهی کوچک، حل معما یا رفتار پر تنش افراد یا گروه ها ) تقسیم نموده است ( میلر، ۱۳۸۰: ۳ – ۱۵۲ ).
در هر تحقیقی متناسب با موضوع مورد پژوهش و جامعه هدف شیوه مناسبی برای مطالعه اتخاذ می گردد. در پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع که در ابعاد وسیع یک شهر صورت می گیرد، از روش تحقیق پیمایش استفاده می‌شود. زیرا این روش به قول دواس جهت شناسایی و کشف ویژگی ها و چگونگی روابط متقابل میان متغیرهای یک جامعه کاربرد دارد. یکی از ویژگیهای تحلیل پیمایشی توصیف خصوصیات مجموعه ای از داده هاست . گذشته از این، تحلیلگر پیمایش با مقایسه موردها در پی پیدا کردن علل نیز بر می آید ( دواس، ۱۳۸۲: ۱۵- ۱۴ ).
کرلینجر در مورد روش پیمایش می نویسد « تحقیق پیمایشی، جمعیتهای کوچک و بزرگ را با انتخاب و مطالعه نمونه های منتخب از آن جامعه ها برای کشف میزان نسبی شیوع، توزیع و روابط متقابل متغیرهای روان شناختی و جامعه شناختی مورد بررسی قرار می‌دهد » کرلینجر، ۱۳۷۶: ۶۵ ).
برای توصیف و تحلیل داده ها نیز از جداول یک بعدی توصیفی و جداول دو بعدی تبیینی استفاده می‌شود. ضمنا جهت بررسی رابطه اعتماد بین همسران و احساس امنیت بین آنها از آزمونهای آماری پیشرفته و معادلات رگرسیونی نیز استفاده می‌شود.
قابل ذکر است جهت تدوین مبانی و چارچوب نظری پژوهش و با توجه به مرور منابع و تحقیقات پیشین از روش کتابخانه ای ( اسنادی ) نیز بهره گرفته شده است.

۴-۲-۷) وضعیت تناسب فاصله تا مسیل منطقه
در مسیر بعضی از رودخانه­ها و مسیل­ها طغیان­ها با پدیده ­های فرسایشی همراه است. بدین معنا که رودخانه مواد حمل شده را به صورت نهشته های آبرفتی در کناره­ها و اراضی پایین دست به جا می­ گذارد. از ویژگی های این اراضی بافت سست، غیر متراکم و دانه درشت آن­ها می­باشد که از یک طرف دارای نفوذ پذیری بسیار زیادی می­باشند و از طرف دیگر دارای مقاومت کم تا بسیار کمی است که در میان مدت تاثیرات منفی بر روی سازه ­هایی که بر روی آن­ها احداث گردید، به صورت نشست سازه­ها، ترک و شکست خوردگی سازه ها نشان می­دهد( اصغری مقدم،۱۳۷۸: ۵). رعایت حریم رودخانه­ها با دوره­ های بازگشت بلند مدت یکی از ضروریات استقرار فعالیت­های انسانی در سطح شهر می­باشد. برای تعیین نحوه بهره ­برداری و استفاده صحیح از اراضی حاشیه رودخانه­ها، باید پهنه سیل­گیری رودخانه­ها و شناخت رژیم سیلاب­زایی را برای سیلاب­های با شدت­های مختلف ارزیابی و مشخص کرد و متعاقبا درباره کاربری مناسب شهری، تصمیماتی گرفت. در معیارهای شهرسازی، برای رودخانه­ها و مسیل­هایی که دیوار سازی می­شوند حریم بلافاصله پس از دیواره ها شروع می­ شود(شیعه، ۱۳۸۱: ۲۱۲).

در مورد رودخانه­ها باید گفت که بیشتر رودها ممکن است با خطر طغیان­های موضعی با دوره­ های تناوب کوتاه مدت و بلند مدت همراه باشد. لذا در مکان­ یابی اراضی شهری باید به رعایت حریم رودخانه توجه داشت. فاصله استاندارد شهر تا مسیل ۵۰ تا ۳۰۰ متر می­باشد( موسوی و همکاران، ۱۳۸۹). جدول فاصله تا مسیل ۴-۷ نشان می­دهد که ۹۰/۲۴ درصد سطح منطقه فاصله استاندارد تا مسیل را نداشته و ۱۰/۷۵ از اراضی منطقه درصد در فاصله مناسب از رودخانه و مسیل­­ها قرار گرفته­اند.
جدول ۴-۷: وضعیت تناسب فاصله تا مسیل منطقه

یافته­های تحقیق
نقشه ۴-۷: بررسی وضعیت تناسب فاصله تا مسیل منطقه برای مکان­ یابی توسعه شهری
یافته­های تحقیق
۴-۲-۸) وضعیت تناسب خاک منطقه
هدف از مطالعه­ خاک­شناسی و طبقه ­بندی اراضی، تعیین خصوصیات و ارزش اراضی برای کشاورزی، آبیاری، تاسیسات و تجهیزات شهری و همچنین تاثیر­گذاری در جهت مناسب توسعه شهری است( حبیبی،۱۹۵:۱۳۸۴). جنس خاک در ارتباط با میزان نفوذ آب و بارندگی­ها و درجه مقاومت آن در مقابل ایستایی تاسیسات ساختمانی و طبقات ساختمانها از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. بافت خاک در توسعه شهرها عامل بسیار مهمی می­باشد، مقاومت خاک در ارتباط با احداث ساختمانهای چند طبقه باید هماهنگ باشد( شیعه،۱۹۴:۱۳۷۹).
در زمین­هایی که ممکن است بر اثر وقوع زلزله دچار ناپایداری ژِِئوتکنیکی( نظیر روانگرایی در خاک­های ماسه­ای سست، نشست زیاد، زمین لغزش، سنگ ریزش یا پدیده ­های مشابه) شوند، توصیه می­ شود امکان ساخت و شرایط لازم برای احداث بنا با بهره گرفتن از مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی ویژه، انجام شود( کامیار،۴۲۳:۱۳۸۵). مناسب­ترین خاک برای ساختمان سازی، خاک­های عمیق با بافت سنگین است و خاکهای شنی، نامناسب­ترین خاک برای ساخت و ساز و توسعه فیزیکی شهرها است. بنابراین بهترین مکان برای توسعه شهری براساس این عامل، گسترش در خاکهای عمیق با بافت متوسط تا سنگین است (قرخلو و همکاران،۱۱:۱۳۸۹). و باید این را در نظر داشت که زمین­لرزه غالبا در زمین­های سست تخریب بیشتری ایجاد می­ کنند(معتمد،۲۳۰:۱۳۸۲). با بررسی جدول خاک منطقه ۴-۸، مشاهده می­ شود که ۰۲/۹۰ درصد از سطح منطقه از اراضی نامناسب و ۹۸/۹ درصد از اراضی منطقه برای فعالیتهای شهری مناسب است.
جدول ۴-۸: وضعیت تناسب خاک منطقه

د) مفهوم کیفیت سود بر اساس تاثیرگذاری در تصمیم

۱٫ قضاوت ها و برآوردها ، معیاری معکوس از کیفیت سود.

۲٫ رابطه معکوس بین کیفیت سود و تغییر استانداردهای حسابداری

با توجه به اینکه در پژوهش حاضر، کیفیت اقلام تعهدی به عنوان معیاری برای ارزیابی کیفیت سود مورد استفاده قرار می گیرد، در ادامه به بیان توضیحاتی در این زمینه پرداخته می شود.

۲-۹- کیفیت اقلام تعهدی
اقلام تعهدی تفاوت بین سود حسابداری و جریان وجوه نقد حاصل از عملیات است. بدین معنی که اقلام تعهدی مثبت بزرگ نشان دهنده ی فزونی سود گزارش شده نسبت به جریان وجوه نقد تولید شده توسط شرکت می باشد. این تفاوت، نتیجه رعایت قیود حسابداری مانند اصل تحقق درآمد و اصل تطابق می باشد.
یکی از نقش های مهم اقلام تعهدی، انتقال یا تعدیل شناسایی جریان های نقدی در طول زمان می باشد. اما ایراد وارد بر اقلام تعهدی ، این است که اغلب بر اساس مفروضات و برآوردها می باشد که اگر اشتباه باشد باید در سود و اقلام تعهدی آتی تصحیح شوند. برای نمونه، اگر عایدات حاصل از حساب های دریافتنی، کم تر از برآورد اولیه باشد، ثبت بعدی خطای برآورد را ثبت می کند. در حالی که صاحب نظران اعتقاد دارند که خطای برآورد و اصلاحات بعدی، می تواند سودمندی اقلام تعهدی را کاهش دهد. بنابراین، کیفیت اقلام تعهدی و سود در هنگام مواجه با خطای برآورد کاهش می یابد. شایان ذکر است که خطای برآورد ممکن است ناشی از صلاح دیدهای مدیریت و تعمدی باشد و یا ناشی از ویژگی های شرکت از قبیل پیچیدگی معاملات و توانایی پیش بینی محیط شرکت باشد (اسماعیلی،۱۳۸۶).
کیفیت اقلام تعهدی رایج ترین معیار استفاده شده در پژوهش های کیفیت سود است که به تدریج یک فرایند بهبود مستمر در رابطه با آن به وجود آمده است. مقایسه اقلام تعهدی با تحقق جریان های نقد این امکان را فراهم می کند که کیفیت اقلام تعهدی و کیفیت سود ارزیابی شود. محققان بر این باورند که کیفیت سود هنگامی بالاست که کیفیت اقلام تعهدی بالا باشد.
۲-۹-۱ - اجزای اقلام تعهدی
اقلام تعهدی را می توان در دو گروه دسته بندی کرد (خواجوی و ناظمی،۱۳۸۴):
اجزای اختیاری اقلام تعهدی^[۱۴]: عبارت است از اقلام تعهدی که مدیریت قادر به اعمال کنترل هایی روی آن ها می باشد.
اجزای غیراختیاری اقلام تعهدی^[۱۵]: عبارت از اقلام تعهدی است که مدیریت نمی تواند کنترل هایی روی آن ها اعمال نماید.
دچو و دیچو (۲۰۰۲) چهار عامل غیر اختیاری را در کیفیت اقلام تعهدی بسیار مهم می دانند: اندازه ی شرکت، انحراف معیار جریان نقد عملیات، انحراف معیار درآمد حاصل از فروش و تعداد سال هایی که شرکت زیان گزارش کرده است (فراوانی شناخت زیان).
۲-۹-۲- اندازه گیری کیفیت اقلام تعهدی
اقلام تعهدی تاکنون توسط محققان زیادی مورد بحث قرار گرفته و برخی مبادرت به تعیین مدلی برای اندازه گیری آن نموده اند، در این قسمت نگاهی گذرا به برخی از این مدل ها می شود. در ابتدا مدل ساده ای مانند مدل هیلی^[۱۶] مطرح می شود و در ادامه مدل های کامل تری در این رابطه ارائه می گردد؛ به ویژه مدل فرانسیس و همکاران که مورد استفاده ی این پژوهش است، به طور مفصل تری توضیح داده می شود.
۲-۹-۲-۱-مدل هیلی
هیلی (۱۹۸۵) این مدل را به صورت رابطه شماره (۲-۱) ارائه نموده است:
رابطه (۲-۱)
(NDA_t=1/n(
NDA: اقلام تعهدی غیر اختیاری
n: تعداد سال های برآورد
m: سال برآورد
Am-1: جمع دارایی های سال قبل
Tam: جمع کل اقلام تعهدی سال m
این مدل فرض می کند در کلیه ی سال های مورد مطالعه، مدیریت سود رخ می دهد. مدل ارائه شده یک فرض اساسی دارد مبنی بر این که میانگین اقلام تعهدی اختیاری (سود مدیریت شده از طریق اقلام تعهدی) صفر است. هیلی با بهره گرفتن از یک متغیر جدا کننده، نمونه را به گروه هایی که سود را بالاتر یا پایین تر مدیریت کرده اند تقسیم کرد و سپس با مقایسه ی میانگین این گروه ها دست به استنتاج زد. فرض مدل این است که اقلام تعهدی اختیاری (سود مدیریت شده)، در برخی سال ها دارای مقادیر مثبت و در برخی سال ها مقادیر منفی دارد و میانگین آن صفر است. در نتیجه میانگین اقلام تعهدی کل می تواند نشانگر خوبی از اقلام تعهدی غیر اختیاری (عادی) باشد (غلامعلی پور،۱۳۸۳ و شیخی،۱۳۸۹).
۲-۹-۲-۲-مدل دی انجلو^[۱۷]
دی آنجلو (۱۹۸۶) مدل خود را به صورت روابط شماره (۲-۲) و (۲-۳) بیان نمود:
رابطه(۲-۲)
NDA_t=
رابطه(۲-۳)
DA_t=TA_t-NDA_t
در این روابط:
TA: کل اقلام تعهدی
NDA_t: بخش غیر اختیاری اقلام تعهدی
DA_t: بخش اختیاری اقلام تعهدی
TA_t-1: اقلام تعهدی دوره ی قبل
A_t-2: کل دارایی های دو دوره ی قبل
در مدل دی آنجلو بخش غیر اختیاری اقلام تعهدی به مشاهدات دوره قبل محدود می شود. این مدل فرض می کند که اقلام تعهدی غیر اختیاری در طول زمان ثابت هستند. پس تغییر در میزان اقلام تعهدی کل می تواند نشان دهنده تغییر در اقلام تعهدی اختیاری باشد. هر چه این معیار بزرگ تر باشد، کیفیت اقلام تعهدی پایین تر است (اسماعیلی،۱۳۸۶).
۲-۹-۲-۳ -مدل اسلون
اسلون^[۱۸](۱۹۹۶) اقلام تعهدی را حاصل تغییر در دارایی های جاری غیر نقد، تغییر در بدهی های جاری (به جز مالیات و بدهی های کوتاه مدت) و نیز استهلاک می داند. به عبارت ریاضی:

مدلهایی مانند مهندسی مجدد فرایندها و بهبود مستمر از روش هایی هستند که در این حوزه مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین با بکارگیری الگوبرداری و مطالعه نمونه های موفق، می توان ساختار مناسب برای شناسایی روش های تغییر و پیاده سازی آنها را شناسایی کرد. روش دیگر مورد توجه در این حوزه، لجستیک ناب است که با حذف فعالیت های فاقد ارزش افزوده در طول زنجیره، جریانی روان و قابل مشاهده پدید می‌آورد(Folan & Browne, 2005).

۲-۲-۶) شاخصه های عملکرد زنجیره تأمین

تعیین شاخصهایی برای ارزیابی عملکرد زنجیره یکی از مهمترین مراحل طراحی و تحلیل زنجیره تأمین می باشد. شاخص های عملکرد برای تعیین کارایی یا اثربخشی یک سیستم و یا مقایسه آن با گزینه های دیگر به کار می رود. همچنین از این شاخص ها در طراحی زنجیره تأمین استفاده می شود یکی از اولین و مهمترین تلاشها در جهت ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین به کار انجمن زنجیره تأمین^[۱۷] مربوط می شود که مدل مرجع عملیات زنجیره تأمین^[۱۸] را توسعه داد. مدل مرجع عملیات زنجیره تأمین مبتنی بر پنج فرایند مدیریت متمایز از هم است که عبارتند از:
الف) برنامه ریزی^[۱۹]
ب) منبع یابی^[۲۰]
ج) ساخت / مونتاژ^[۲۱]
د) تحویل^[۲۲]
ه) بازگرداندن^[۲۳]( Guillen-Gosalbez & Grossmann, 2010).
۲-۲-۶-۱) اندازه گیری عملکرد زنجیره تأمین
اندازه گیری عملکرد به عنوان فرایند تعیین کمیت اثربخشی و بهره وری عمل تعریف می شود. هر سازمان به منظور آگاهی از میزان مطلوبیت و کیفیت فعالیت ها در جهت بهبود عملکرد خود، نیاز مبرم به نظام ارزیابی دارد. از سوی دیگر فقدان وجود نظام ارزیابی در یک سیستم، به معنای عدم برقراری ارتباط با محیط درون و بیرون از سازمان تلقی می گردد. هم چنین اندازه گیری عملکرد از طریق ارزیابی رفتار گذشته و ایجاد فرصت برای الگوبرداری^[۲۴]، بر تصمیم گیری های آینده اثرگذار است. امروزه مدیران دریافته اند که برای بهبود عملکرد زنجیره تأمین نیازمند ایجاد یک سیستم اندازه گیری عملکرد هستند و توانایی در اندازه گیری عملکرد به عنوان یکی از مهم ترین ارکان بهبود و توسعه در سطوح مختلف زنجیره تأمین محسوب می شود. بنابراین بهبود مدیریت زنجیره تأمین نیز هم چون هر نظام و رهیافت مدیریتی به نظام ارزیابی عملکرد در جهت شناسایی موفقیت، تعیین میزان تحقق نیازهای مشتریان، کمک به سازمان در درک فرآیندها، کشف دانسته هایی که پیش از این سازمان ها بدان واقف نبوده اند و در نهایت تحقق بهبودهای برنامه ریزی نیاز دارد. به موازات روند تکاملی سازمان ها از رویکرد منفرد به رویکرد شبکه ای و زنجیره تأمین نظام های سنجش عملکرد نیز دست خوش تحول گردیده و به سمت و سوی سنجش عملکرد شبکه ای و زنجیره تأمین گام نهاده اند. اندازه گیری عملکرد به مثابه ابزاری است که شرکت برای خود فراهم می سازد تا به وسیله آن بداند که آن زنجیره تأمین بهبود یافته یا تنزل پیدا کرده است. اندازه گیری عملکرد زنجیره تأمین ائتلاف بین شرکای زنجیره تأمین را تسهیل می کند و به تصمیم گیری در مدیریت زنجیره تأمین (SCM) به ویژه در اهداف طراحی مجدد کسب و کار و استراتژی کمک می کند(Haas & Hansen, 2010, Damen, 2007).
۲-۲-۶-۲) عملکرد زنجیره تامین
عملکرد مناسب زنجیره تامین نقش کلیدی در موفقیت یک سازمان و دستیابی پایدار به اهداف بویژه سودآوری آن دارد. در این راستا استقرار یک سیستم سنجش عملکرد زنجیره تامین در بهبود مستمر عملکرد آن توصیه می گرد. با توجه به حجم بالای هزینه های سازمانها از یک سو، همچنین افزایش تفکر رقابت پذیری سازمانها از سوی دیگر، تولید ناب می تواند به عنوان یک راهکار جدی مدنظر قرارگیرد. لازم به ذکر است که زنجیره تامین یکی از ابزارهای استقراربخشی JIT در تولید ناب محسوب می گردد. زنجیره تامین مناسب به معنای تولید بموقع، تحویل بموقع و هزینه های تحت کنترل مسیر از تامین کننده تا مشتری است. لذا ایجاد یک سیستم اندازه گیری عملکرد در زنجیره تامین می تواند کمک موثری در مسیر تولید و تحویل بموقع و ارزان یک سازمان باشد. مدیریت موثر زنجیره های تامین از عوامل اصلی بقا می باشد(هوگوس، ۱۳۸۷). در عین حال، مدیریت موثر زنجیره های تـامین باعـث ایجاد مزیتهای رقابتی فراوانی برای سازمان های امروزی گردیده است. تـامین کننـدگان بـرای بقـاء در یـک بـازار، بـا فشارهای فزاینده ای در زمینه انعطاف پذیری، تنوع، زمان و ارزش مواجه هستند. از این رو اندازه گیری عملکرد در زنجیره تامین فرایندی است به منظور تحلیل مدیریت عملکرد، جهت کاهش هزینه ها، کاهش ریسک و ایجاد امکان بهبود مستمر در ارزش آفرینی و عملیات. عبارت اگر چیزی را نتوانیـد اندازه گیری کنید، نمی توانید آن را مدیریت کنید. دلیل این واقعیت گریز ناپذیر می باشد، در واقع قوانین اصلی سیستمهای اندازه گیری عملکرد؛ شامل بازه بینش به طبیعت فرایندهای ارزش افزوده، هدایت پیشرفتهای سازمانی در رسیدن به اهـداف و تهیـه بازخورهـای مهم و کلیدی مرتبط با موفقیتهای استراتژی سازمانی می باشد. از آن مهمتر چارچوب اندازه گیری عملکرد نه تنها در رفتـار مدیران که مسئولیت توسعه در وضعیت رقابتی را دارا هستند، متبلور می شود بلکه شامل کلیه پرسنل اجرائی نیز می شود. با این اوصاف، مفهوم اندازه گیری عملکرد تقریبا همیشه مقدم بر رسیدن به اهداف استراتژیک است. تشخیص نحوه عملکرد و در نتیجه اندازه گیری عملکرد سازمان سبب می گردد تا مراحل توسعه و بهبود آن روشن گردد(Christopher, 2008). سیستم اندازه گیری عملکرد در زنجیره تامین سازمان را قادر می سازد تا:
الف) بازبینی، ارزیابی و کنترل عملکرد در اختیار سازمان باشد.
ب) بتوان از متدولوژی و معیارهای یکسان در ارزیابی در سطح سازمان سود برد.
ج) بتوان در چارچوبی سیستماتیک تصمیم گیری نمود. بعبارت بهتر می توان در زنجیره تصمیماتی اتخاذ نمود که بسوی اهداف تولید ناب پیش رفت(تیموری و احمدی، ۱۳۸۸).

۲-۲-۷) بررسی مفهوم مدیریت زنجیره عرضه با توجه به مکاتب موجود

در ادبیات آکادمیک تعریف استانداردی از مدیریت زنجیره عرضه وجود ندارد. ریشه این موضـوع را مـی تـوان در ادبیـات مربوط به مباحث لجستیک جستجو نمود. واژه مدیریت زنجیره عرضه در ابتدا توسط دو مشاور به نام‌های الیور و وبـر در اوایل دهه ۱۹۸۰ مطرح گردید که ناظر به توجه خاص آنها به ایجاد ادغام (یکپارچگی) میان بخشی بـوده اسـت. در این دوره واژه مذکور مورد استفاده گسترده نویسندگان مختلفی قرار گرفته است، در حالی که ماهیت اساسی که از این مفهـوم در نظر ایشان بوده بر اساس برداش های متفاوتی صورت گرفته است(اشتدلر و کیلگر، ۱۳۸۵). جدول زیر به طور خلاصه برداشت های مختلفـی را کـه از SCM بیان می شود، نشان می دهد:
جدول۲-۲ : برداشت های متفاوت نسبت به SCM (اشتدلر و کیلگر، ۱۳۸۵)

همانطور که در ماهیت این مفهوم اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد، درباره ویژگی ها و تعاریفی که نشان دهنده محتـوا و معنای SCM می باشند نیز نظرات زیادی وجود دارد. از این رو در صورت مطالعه ادبیات موجود با توجـه بـه مکاتـب فکـری و پارادایم های ذهنی که این ادبیات در آنها شکل گرفته اند، می توان براحتی تفاوت های موجود و علل آنها را مورد بررسی قرار داد. در تعریف مکتب چنین بیان شده که مکتب فکری عبارتست از یک اعتقاد ( یا یک سیستم اعتقادی ) پذیرفته شده که توسـط یک گروه از افراد معتبر و موثق شناخته شده است(Groznik & Maslaric, 2012).محققانی به نام های بچتل و جایارام (۱۹۹۷) در تلاش برای ترکیب تعاریف و برداش های مختلف این مفهوم چهار مکتب را تشخیص داده اند، که این مکاتب به ترتیب زیر می باشد:
مکتب آگاهی از زنجیره کارکردی، جریان مواد را از نقطه شروع یعنی عرضه کننده تا نقطه پایان آن یعنی مشتری مد نظـر دارد. مکتب پیوندی / لجستیک یک گام جلوتر رفته و چگونگی بهره برداری از پیوندهای موجود میان بخش های وظیفـه ای یـک زنجیره (نظیر خرید، تولید، و توزیع ) را به منظور ایجاد رقابت پذیری هدف قرار داده است . مکتب اطلاعات نیز بر معنای جریـان دو سویه اطلاعات در زنجیره تمرکز داشته و نهایتا مکتب یکپارچگی / فرآیندی بر دیدگاه یک طرفه جریان مواد چیـره شـده و بر یکپارچه سازی فرآیندهای کسب و کار تاکید دارد(Kong, Meng, & Dong, 2008).

1. 1. مکتب آگاهی از زنجیره کارکردی^[۲۵]

یکی از تعاریفی که در رابطه با این مکتب وجود دارد به صورت زیر ارائه شده است: مدیریت زنجیره عرضه، جریان کالا را از تامین کنندگان به تولیدکنندگان و توزیع کننـدگان و در نهایـت تـا رسـیدن بـه دست کاربر نهایی آن مورد پوشش قرار می دهد. این تعریف دارای دو جنبه می باشد که در واقع همین دو جنبه به عنوان نمونه و الگوی این مکتب به شمار مـی رونـد. اولا اینکه در این تعریف واژه جریان مورد تاکید قرار گرفته و لذا تمرکز اصلی بروی حرکت و جریان کالاها قـرار دارد. دومـا اینکـه تمامی فرایند ارزش افزوده یک محصول به عنوان زنجیر ای از شرکت ها و وظایف متفـاوت تعبیـر شـده، کـه بـدین ترتیـب زنجیره مزبور شامل تمامی تامی کنندگان و تولیدکنندگان محصول از ابتدا تا انتهای فرایند تولیـد آن مـی گـردد(Qronfelh, 2010).

شکل ۲-۳ : مکتب آگاهی از زنجیره کاربردی (Qronfelh, 2010)

1. 1. مکتب پیوندی / لجستیک^[۲۶]

در این مکتب تمرکز و تاکید اصلی بر ارتباط و پیوند موجود میان بخش های وظیفه ای^[۲۷] مختلف در طول یک زنجیره قـرار دارد. این مکتب بدنبال بهره برداری از این پیوندها به منظور کسب مزیت رقابتی در خور توجه و در قالب مدیریت پیوند برتر^[۲۸] می باشد. هم چنین این مکتب بر مدیریت جریان کالاها در میان عناصر مختلـف زنجیـره تاکیـد داشـته، و از ایـن رو دو بخـش لجستیک و حمل و نقل در آن به عنوان دو متغیر اصلی جهت کسب مزیت رقابتی به شمار می روند. یکی از تعاریفی که مطابق با این مکتب ارائه شده است بیان می کند که مدیریت زنجیره عرضه؛ تکنیکی است که تمـامی پیونـدهای موجـود در یک زنجیره را، از تامی کنندگان مواد اولیه در سطوح مختلف تولید گرفته تا واحدهای انبارداری و توزیع و از آنجا تا رسیدن به مشتری نهایی، در بر دارد(Qronfelh, 2010).

شکل ۲-۴ : مکتب پیوندی / لجستیک (Qronfelh, 2010)

1. 1. مکتب اطلاعات^[۲۹]

یکی از تعاریف مطرح در این مکتب چنین بیان شده است که در مدیریت زنجیره عرضه نیاز اسـت تـا نسـبت بـه تمـامی مشارکت کنندگان در زنجیره عرضه اطلا رسانی شایسته و مناسبی صورت گیرد. در SCM دو موضوع پیوند و جریان اطلاعات میان اعضای مختلف زنجیره عرضه، دارای نقش حیاتی جهت دستیابی به عملکرد کلی زنجیره می باشند. طرفداران مکتب اطلاعات بر این باورند که در کنار جریان کالاها در طول زنجیره عرضه، یک جریان اطلاعاتی نیـز وجـود دارد. از ای رو، در این مکتب دامنه مربوط به دو مکتب قبلی گسترش یافته است. جریـان اطلاعـاتی ابتـدا جریـان رو بـه جلوی کالاها را تغذیه نموده و پس از آن برای تامی کنندگان، اطلاعاتی راجع به وضعیت موجود و حدود تقریبی کالاهای شـان فراهم می آورد باید دقت شود که جریان اطلاعات مسیر یکسانی را همانند جریان کالاهای مرتبط با خود پیمـوده، و در همـین حال می تواند و باید در مسیر عکس خود نیز جریان یابد. از این رو می توان جریـان هـای اطلاعـاتی یـک طرفـه و دوطرفـه را در زنجیره عرضه از یکدیگر تشخیص داد(Qronfelh, 2010).

شکل ۲-۵ : مکتب اطلاعات (Qronfelh, 2010)

1. 1. مکتب یکپارچگی / فرایند^[۳۰]

دور از دسترترین مکاتب (یا شاید به عبارتی اید آل ترین مکتـب ) در SCM مکتـب یکپـارچگی اسـت. در ایـن مکتب، با مفهوم SCM به مثابه پارادایمی رفتار شده که به نوعی تمام ایده های مطرح در مکاتب قبلی را در بر دارد. این مکتب بیان می دارد که زنجیره عرضه تنها فقط به عنوان مجموعه ای از بلوک های وظیفه ای یا سازمانی جـدا هـم^[۳۱] کـه از آنهـا جریـان کالاها و اطلاعات عبور می کند نمی باشد. مکتب مذکور، بلوک های مختلف زنجیره را به صورت افقی در داخل یک فرایند واحـد می شکند که در این حالت به این بلوکها به عنوان اشیایی برای بهینه سازی بیشتر از طریق ایجاد یکپارچگی نگریسته می شـود. عناصر مختلف زنجیره اکنون به صورت افقی جداسازی شده و می توانند به طریقی کارآتر در مکتب جدید با هم ترکیب شـوند. بنابراین، در اینجا یک دیدگاه افقی وجود داشته که منحصر به فرآینـدهای لجسـتیک نمـی باشـد. بـه عـلاوه اینکـه حتـی اگـر فرآیندهای مختلف زنجیره تا حدی (از لحاظ بخش بندی لجستیکی ) متعلق به عنصر یکسانی در زنجیره باشـند، ایـن فرآینـدها می توانند از طریق سیستم های مدیریتی و کنترلی متفاوتی اداره شوند. یک نمونه از تعاریف موجود در مکتب یکپارچگی / فرایند بیان می کند که یکپارچگی فرآیندهای کسـب و کـار در میـان زنجیره عرضه چیزی است که ما آن را مدیریت زنجیره عرضه می نامیم(Qronfelh, 2010).

شکل ۲-۶ : مکتب یکپارچگی (Qronfelh, 2010)

۲-۲-۸) اندازه گیری کارایی زنجیره تأمین

به طور معمول، زنجیره تأمین معمولاً بوسیله واحدهای تجاری که با تقسیم بندی وظایف به اجزای تشکیل دهنده، ساده می گردید اداره می شده است. زنجیره تأمین سنتی به طور معمول بوسیله کارخانه دار که شیوه توسعه، تولید و توزیع هر محصولی را اداره و کنترل می کرد اداره می شده است. در آن زمان، سنجش کارایی بوسیله نسبت درآمد بر روی کل هزینه های عملیاتی زنجیره تأمین سنجیده می شد. به هر حال در سالهای اخیر، جریانات جدیدی در جهت سنجش کارایی بوجود آمده است. از آنجا که مشتریان فشارهای زیادی بر تولید کنندگان جهت سرعت بخشیدن در تکمیل و تحویل سفارش آورده اند(Theeranuphattana & Tang, 2008). این عامل سبب شده است اندازه گیری کارایی زنجیره تأمین مشکل شود. بعلاوه معیارهای معمول مالی قبلا کارایی را اندازه گیری می کرد اما عملکرد زنجیره تأمین اکنون نیاز دارد که شاخص های خاصی همچون نرخ ارائه و درصد تکمیل سفارش را نیز مورد توجه قرار دهد. این معیار به دلیل نفوذ ظرفیت تولیدی و دیگر فعالیت های تحمیلی پیچیده تر شده است. به منظور افزایش عملکرد در زنجیره تأمین، تعداد زیادی از شرکت ها از چگونگی درجه بندی عملکرد در زنجیره تأمین بی خبرند. ایجاد معیارهای عملکردی چندگانه وظیفه مشکل و غیر قابل چالش سنجش کارایی را تغییر داده است. پس یک ابزار مؤثر برای سنجش کارایی زنجیره تأمین به طور فزاینده ای مورد نیاز است(Swafford, Ghosh & Murthy, 2006).

1. 1. توصیف روش های سنتی برای اندازه گیری کارایی زنجیره تأمین

این ابزارها کارایی زنجیره تأمین را اندازه گیری می کرده است و بسیار مورد توجه بوده است. دیاگرام رادار^[۳۲]و نمودار z ، بعضی از ابزارهای عمومی هستند که قبلا کارایی زنجیره تأمین را مورد سنجش قرار می داده است. این ابزارها بر مبنای تکنیک تحلیل شکاف بوده و دارای ماهیتی بسیار گرافیکی است. اگر چه رویکردهای گرافیکی سبب درک آسان می شود ولی در صورتی که در تجزیه و تحلیل عناصر چندگانه ای با هم ترکیب شوند رویکرد گرافیکی برای تصور در ذهن نامناسب تلقی می شود. به عبارت دیگر این غیر ممکن است که با بهره گرفتن از این ابزارها زمانی که ورودی ها یا خروجی ها چندگانه هستندکارایی را اندازه گیری کنیم. روش معروف مورد استفاده دیگر استفاده از نسبت ها است این روش کارایی را بوسیله حاصل تقسیم خروجی بر ورودی محاسبه می کند و از روش محاسبه ای آسانی برخوردار است. در هر حال یک مشکل همراه با مقایسه از طریق نسبت ها وجود دارد و آن وقتی است که ورودی و یا خروجی به صورت چندگانه در نظر گرفته شوند. نسبت های متفاوت بسیاری می تواند بدست آید و این مشکل است که یک مجموعه کامل از نسبت ها برای قضاوتی کلی با هم ترکیب شوند. ارزیابی کارایی زنجیره تأمین نیاز دارد تا به عنوان ساختاری چند بعدی مورد توجه قرار گیرند. نتایج ارزیابی برای انجام تغییرات در عملیات های جاری سازمان و ایجاد یک استراتژی جدید جهت متوقف کردن رقبا مهم است. تنها نسبت های مالی خروجی به ورودی همچون بازدهی فروش و بازدهی سرمایه گذاری نمی تواند برای استفاده به عنوان شاخص جهت ترسیم کلی کارایی زنجیره تأمین کافی باشد. بنابراین ابزارهای سنتی نمی تواند ساختارهای چندگانه را به حساب آورد و قادر نیست که ابزارهای مناسب سنجش کارایی زنجیره تأمین را فراهم کند. از این رو، کارایی زنجیره تأمین یک شرکت پدیده پیچیده ای است که به بیش از یک معیار برای ترسیم احتیاج دارد. یک سری از مطالعات پیشنهاد داده است که یک مدل سنجش عملکرد چند عامله می تواند برای ارزیابی کارایی زنجیره تأمین فراهم شود (Sharifi, Ismail & Reid, 2006).