جست و جوی تجربیات تازه

آرنت(۱۹۹۴؛ به نقل از حاج خدادادی، ۱۳۹۳) هیجان خواهی را نه تنها استعدادی برای انجام خطرات بلکه به عنوان کیفیت فزون-طلبی وتازگی در تجربه ی حسی در نظر می گرفت، که ممکن است در حوزه های گوناگون از زندگی شخصی بیان شود.

در دهه ی اخیر علاقه مندی پژوهشی به سمت اندازه گیری رفتارهای تازه طلبانه در بسیاری از حوزه ها نظیر علوم اجتماعی، روانشناسی و علوم سلامت افزایش یافته است(بوردن، زاسک، بروکز و دایت، ۲۰۰۵؛ ماوسون و همکاران، ۱۹۹۶؛ روزنبلوم، ۲۰۰۳؛ به نقل از حاج خدادادی، ۱۳۹۳). سازه‌های هیجان خواهی و تازه طلبی با یکدیگر همبستگی بالایی دارند و این واژه ها بعضا به صورت مترادف استفاده می‌شوند(هلمس، دونی، ارفکن، هندرمون و اسچاستر، ۲۰۰۱؛ زاکرمن، ۱۹۸۸؛ به نقل از ولکل^[۴۰]، ۲۰۱۰). فرد هیجان خواه به طور مداوم، تجربیات تازه ای مانند غذاهای تند، تغییر دادن کانال های تلویزیون، گووش کردن به موسیقی همراه با مقداری مشروبف و غیره را جستجو می‌کند. یکی از جلوه های جستجو کردن تجزبیات تازه، آمیزش جنسی^[۴۱] است. افراد هیجان خواه در مقایسه با افراد هیجان گریز، از فراوانی بیشتر و تنوع فعالیت جنسی(تعداد شریکان جنسی) خبر می‌دهند( زاکرمن و همکاران، ۱۹۷۲؛ زاکرمن، نوشاپ و فینر، ۱۹۷۶، ۱۹۷۶؛ به نقل از ریو، ۲۰۱۳؛ ترجمه سید محمدی، ۱۳۹۳). افراد هیجان خواه در مقایسه با افراد هیجان گریز، از رابطه کمتر و درآمیختگی عاطفی کمتر به عنوان پیش شرط مشارکت در روابط جنسی خبر می‌دهند(هندریک، ۱۹۸۷؛ زاکرمن و همکاران، ۱۹۷۶؛ به نقل از ریو،۲۰۱۳؛ ترجمه سید محمدی، ۱۳۹۳).

مبنای زیستی هیجان خواهی

رویدادهای زیست- شیمیایی مغز تعیین می‌کنند چگونه افراد به تحریک محیطی واکنش نشان می‌دهند. به همین خاطر پژوهشگران درباره ارتباط صفت هیجان خواهی با رویدادهای زیست-شیمیایی در مغز تحقیق کرده‌اند. مطمئن ترین یافته ها این است که افراد هیجان خواه از سطح پایین مونوآمین اکسیداز(MAO)، برخوردارند(اسکولر و همکاران، ۱۹۷۸؛ به نقل از ریو، ۲۰۱۳؛ ترجمه سید محمدی، ۱۳۹۳). MAO آنزیم سیستم لمبیک است که در تجزیه کردن انتقال دهنده های عصبی مغز، مانند دوپامین^[۴۲] و سروتونین^[۴۳] دخالت ارد. دوپامین در تجربیات پاداش مشارکت دارد و ‌بنابرین‏ به رفتارهای گرایشی کمک می‌کند(استلار و استلار، ۱۹۸۵؛ به نقل از ریو، ۲۰۱۳؛ ترجمه سید محمدی، ۱۳۹۳). سروتونین در بازداری زیستی یا سیستم توقف فیزیولوژیکی مغز مشارکت دارد و از این رو جلوی رفتارهای گرایشی را می‌گیرد(ینکسپ، ۱۹۸۲؛ به نقل از ریو، ۲۰۱۳؛ ترجمه سید محمدی، ۱۳۹۳).

زاکرمن(۲۰۰۶، به نقل از شلدون^[۴۴]، ۲۰۱۲) ‌به این نتیجه رسید که افراد زیاد هیجان خواه سطوح بالایی از دوپامین دارند، این بدین معنی است که زیست-شیمی بدن آن ها گرایش را به بازداری ترجیح می‌دهد. همچنین آن ها سطوح پایینی از سروتونین دارند که آن منجر می شود که زیست-شیمی آن ها در بازداری از خطرات وتجربیات جدید موفق باشد.

ویژگی های افراد هیجان خواه

زاکرمن و همکاران او دریافتند که هیجان خواهی در نتیجه سن تفاوت دارد. افرادی که جوانتر هستند بیشتر از افراد مسن به مخاطره جویی، ریسک و تجربیات تازه گرایش دارند. نمرات آزمون آزمودنیهای نوجوان تا ۶۰ ساله نشان دادند که هیجان خواهی بین ۲۰ تا ۳۰ سالگی به تدریج رو به کاهش می رود. در چهار عنصر هیجان خواهی تفاوت های جنسیت معنی داری یافت شده است. مردان در ماجراجویی و مخاطره جویی ، بازداری زدایی، و حساسیت نسبت به یکنواختی نمرات بالاتری گرفتند. زنان در تجربه جویی نمرات بالاتری کسب کردند. نتایج مشابهی از آزمودنی ها در ایالت متحده، انگلستان، اسکاتلند، ژاپن و تایلند به دست آمده اند. پژوهشگران تفاوت های نژادی و فرهنگی معنی داری را نیز به دست آورده اند. آسیایی ها در هیجان خواهی نمرات پایین تری از افراد فرهنگ های غرب گرفتند(شولتز و شولتز، ۲۰۰۷؛ ترجمه سید محمدی، ۱۳۹۱).

بررسی گروه هایی در ایالت متحده معلوم کرد که افراد زیاد هیجان خواه به احتمال بیشتری سیگار می کشند، الکل می نوشند، سریع رانندگی می‌کنند، ، تصادفات اتومبیل و محکومیت به خاطر رانندگی بی پروا یا در حالت مستی بیشتری دارند، و به فعالیت های جنسی مکرر می پردازند. از بین دانشجویان مرد، نمرات هیجان خواهی زیاد با رفتارهای جنسی مخاطره جویانه ای که مردان می دانند آن ها را در معرض بیماری ایدز قرار می‌دهند همبستگی مثبت دارند(زاکرمن، ۱۹۹۴). همبستگی بین نمرات هیجان خواهی و رفتار جنسی مخاطره آمیز در بین مردان هم جنس گرا به قدر نیرومند بوده که پژوهشگران نتیجه گرفتند مردان زیاد هیجان خواه گروه پر مخاطره ای برای ایدز تشکیل می‌دهند(فیشر و میسوویچ، ۱۹۹۰؛ به نقل از شولتز و شولتز، ۲۰۰۷؛ ترجمه سید محمدی،۱۳۹۱).

هیجان خواهی و رفتارهای پرخطر

هیجان خواهی می‌تواند با بسیاری از مشکلات رفتاری مانند رفتار پرخطر جنسی، الکل و سوء مصرف مواد، و انتخاب مشاغل پر خطر در ارتباط باشد(شلدون، ۲۰۱۲). افراد زیاد هیجان خواه داوطلبانه به سرگرمی هایی که مخاطرات بدنی دارند، مانند: موتورسواری، چتر بازی و سقوط آزاد، مسافت های ماجراجویانه، مهاجرت، سیگار کشیدن، اسکی کردن در شیب های تند و قمار بازی می پردازند. در مقابل افراد کم هیجان خواه به منابع تحریک مخاطره جویانه، واکنش نفرت نشان می‌دهند. قمار بازی نمونه ای از انگیزش افراد هیجان خواه برای مخاطره جویی است، طور که هیجان، نه پول، اغلب قمار بازی های این افراد را با انگیزه می‌کند(آندرسون و براون، ۱۹۸۴؛ به نقل از ریو، ۲۰۱۳؛ ترجمه سید محمدی، ۱۳۹۳).

مخاطره جویی افراد هیجان خواه خود را در چندین زمینه زندگی، از جمله در رفتار مجرمانه(دزدی از فروشگاه ها، فروختن مواد مخدر)، خلفات جزئی(خلاف های رانندگی)، مسائل مالی (قمار بازی، کاسبی های مخاطره آمیز) و ورزش ها(چتر بازی و سقوط آزاد) آشکار می‌سازد. برای مثال، رانندگی با سرعت زیاد، مخاطرات جسمانی، اجتماعی، قانونی، و مالی را در بر دارد. افراد هیجان خواه در مقایسه با افراد کم هیجان خواه از رانندگی با سرعت زیاد(خیلی بالاتر از سرعت مجازتعیین شده) تحت شرایط عادی خبر می‌دهند و رانندگی سپر به سپر را مخاطره آمیز یا ناراحت کننده نمی دانند(هینو، وایلد، ۱۹۹۲؛ به نقل از زاکرمن، ۱۹۹۴).

رابطه نیرومندی بین هیجان خواهی و برون گرایی و ونیز ابعاد شخصیت روان پریش وجود دارد. کسانی که در مقیاس های هیجان خواهی نمرات بالایی کسب می‌کنند، اغلب تکانشی ‌و درگیر در فعالیت های جسمانی شدیدی مانند بالارفتن از کوه و یا داشتن شرکای جنسی متعدد می‌باشند(باردو و همکاران، ۱۹۹۶؛ به نقل از یوراسک، ۲۰۰۹). همچنین آن هایی که درگیر خطرات جسمانی و خطرات اجتماعی(مالی و قانونی) نیستند به حوزه های دیگری نظیر سوء مصرف مواد و مصرف الکل روی می آورند(روبرتی، ۲۰۰۴؛ به نقل از یوراسک، ۲۰۰۹).

البته باید عنوان کرد هیجان خواهی صرفا یک ویژگی منفی نیست بلکه به نظر پژوهشگر، میزانی از آن می توان نیروی محرکه بسیاری از کشف ها، اختراعات و نوآوری ها باشد. اگر این هیجان خواهی در مجرای کنترل شده و مناسب هدایت شوند، می توان سرمنشاء خلاقیت ها و جست و جوی علوم و فنون جدید شود.