تدوین استراتژی در همه سطوح: استراتژی ها دارای سطوح گوناگونی هستند. وسعت عملکردی استراتژی ها لازم می سازد که در سطوح مختلف استراتژی تدوین گردد. از استراتژی های سطح عالی، کسب و کار و عملیاتی در سازمان گرفته تا استراتژی های سطح منطقه ای، ملی و جهانی در شهرها.
سازماندهی و طراحی ساختار مناسب: طراحی ساختار مناسب جهت اجرای استراتژی ها و سازماندهی نیروی انسانی
بسیج امکانات و تخصیص منابع و بودجه: تامین مالی اجرای طرح های استراتژیک، همچنین بسیج منابع و امکانات از جمله موارد مهمی است که موفقیت و شکست یک طرح در گرو آن است.
پیاده سازی استراتژی: اجرای استراتژی مهمترین بخش آن است چرا که حتی بهترین استراتژی در صورت بد اجرا شدن اثرات سوء بسیاری خواهد داشت.
ارزیابی و کنترل استراتژی: ارزیابی و کنترل استراتژی با بازگرداندن بازخور موجب می گردد اصلاحات مورد نیاز فرایند انجام شده و بهبود مستمر فرایند برنامه ریزی حاصل گردد.
فصل سوم روش شناسی پژوهش
۳-۱ روش شناسی تحقیق
در این فصل روش انجام پژوهش پیش رو، علت انتخاب آن، منابع داده و نحوه گردآوری داده ها، و روش تجزیه و تحلیل داده ها به طور مختصر بیان شده است.
۳-۲ مقدمه
علم از آن نقطه و زمان آغاز شد که بشر به فکر حل مسائل مختلف زندگی افتاد. به عبارت دیگر، تاریخ تولد علم مصادف با تاریخ تولد بشر است. انسان از زمان تولد نسبت به محیط زندگی خویش کنجکاو بوده و تلاش کرده است که پدیده های پیچیده و بغرنج زندگی خود را حل کند. اما انسان برای جستجو و برای پیدا کردن حقیقت پدیدارهای جهان، پیش از خود شناخت به روش شناخت محتاج است. نقاط عطف تحول علمی در اثر تحول در روش­شناسی به وجود آمده است و بدون تحول روش­شناسی، شناخت متحول نخواهد شد.

روش­شناسی، کاربرد مجموعه­ها یا ترکیبی از روش­ها برای نیل به اهداف بالاتر و پیچیده­تر می­باشد (میرزایی اهرنجانی, ۱۳۸۶). روش یک یا چند عمل معین نیست، بلکه فرآیندی از فعالیت­های منظم و متوالی برای رسیدن به هدفی از پیش تعیین شده است.
روش­شناسی در درون معنای نظریه نهفته است و از الزامات یک نظریه مفید و خوب محسوب می­گردد. روش­شناسی­ها باید دو ویژگی اساسی داشته باشند؛ اول اینکه قابلیت پیش ­بینی پدیدارهای بدیع را داشته باشند و دوم این که پدیدارهای واقعی کنونی را بتوانند تبیین کرده و توضیح دهند. در واقع روش­شناسی مناسب از هر دو ویژگی اظهار شده برخوردار است. مفهوم متدولوژی به معنای شناخت شیوه ­ها و یافتن راه اصلی هر کاری است. روش­شناسی برای شناخت کارهای درست ملاک­هایی در اختیار قرار می­دهد. از نظر تحلیل پارادایمی، روش­شناسی­های تحقیقاتی متناظر با هستی­شناسی­ها و شناخت­شناسی­های خاص خود می­باشند.
۳-۳ روش تحقیق
به طور کلی روش‌های تحقیق در علوم رفتاری را می‌توان با توجه به دو ملاک تقسیم کرد.
الف) هدف تحقیق
ب) نحوه گردآوری داده‌ها
بر این اساس، پژوهش پیش رو از حیث هدف کاربردی و بر حسب نحوه گردآوری داده ها توصیفی از نوع مطالعه موردی اکتشافی می باشد.
برای انجام مطالعه موردی از روش کیفی استفاده شده است که برای انجام بخش اسنادی آن از تحلیل محتوا –تحلیل تم و برای جمع آوری اطلاعات از ابزار مصاحبه نیمه ساخت یافته و برای تجزیه و تحلیل آن نیز از روش تحلیل محتوا استفاده شده است.
در ذیل به توضیح این روش های پژوهش می پردازیم:
۳-۳-۱ تحقیق کاربردی
هدف تحقیقات کارُبردی توسعه دانش کاربُردی در یک زمینه خاص است. به عبارت دیگر تحقیقات کارُبردی به سمت کارُبرد علمی دانش هدایت می‌شود.
ویژگیهای تحقیقات کاربردی به شرح زیر است:
آزمودن کارایی نظریه های علمی در یک حوزه خاص
تعیین روابط تجربی در یک محدوده خاص
افزودن به دانش کاربردی در یک زمینه خاص
پیشبرد تحقیق و روش شناسی در یک زمینه خاص
ارائه مجموعه دانش کاربردی تایید شده در یک زمینه خاص (بازرگان & سرمد, ۱۳۸۰)
پژوهش پیش رو کاربردی است زیرا پژوهشگر اولا در پی شناخت فرایند تهیه طرح راهبردی ساختاری شهر تهران است؛ ثانیا بدنبال بررسی تطبیقی بین متدولوژی استفاده شده در این طرح با متدولوژی های شناخته شده در محافل آکادمیک بوده و ثالثا بدنبال ارزیابی نهایی از فرایند تهیه طرح راهبردی ساختاری شهر تهران با هدف ارائه نقاط قوت و ضعف فرایند از منظر کارشناسان و خبرگان است تا بتوان برای رفع- تخفیف و یا تشدید آن ها برنامه ریزی کرد.
۳-۳-۲ تحقیق توصیفی
در واقع “پژوهش توصیفی آنچه را که هست توصیف و تفسیر می کند و به شرایط و روابط موجود، عقاید متداول ، فرایندهای جاری، آثار مشهود یا روندهای در حال گسترش توجه دارد. تمرکز اصلی در درجه اول به زمان حال است هرچند غالبا رویدادهای گذشته که آثار آن به شرایط حال مربوط می شود مورد بررسی قرار می دهد.” (خاکی, ۱۳۹۰) پژوهشگر نیز در این پژوهش در پی توصیف و استخراج فرایند تهیه طرح راهبردی ساختاری شهر تهران و نقاط قوت و ضعف موجود در این فرایند می باشد.
۳-۳-۳ مطالعه موردی اکتشافی
مطالعه موردی اکتشافی، مورد محور است و از نظریه برای درک یک مورد استفاده می کند. نحوه­ عمل روان شناسان با مراجعان مصداقی از این نوع مطالعه موردی است. یک دانش آموز به خاطر ضعیف بودن در مدرسه و اخلال­گر شدن به روان شناسی مراجعه می کند. وظیفه­ی روان شناس این است که ببینند چه اتفاقی برای او افتاده است و علت آن چیست. در این مثال هدف شناخت مورد و حل مشکل این مورد است. هدف نظریه آزمایی یا نظریه سازی نیست، بلکه استفاده از نظریه های موجود است. روان شناس فرضیه های معقول رقیب را امتحان می کند و رفته رفته اطلاعاتی را گردآوری می کند تا به انتخاب بهترین نظریه یا فرضیه برسد. (Dawes, 2000)
با توجه به توضیحات فوق، علت انتخاب این روش برای پژوهش پیش رو مشخص می گردد چرا که پژوهشگر در این پژوهش به دنبال شناخت فرایند روش شناختی طی شده در طول روند تهیه طرح جامع راهبردی ساختاری شهر تهران بوده و بدنبال این است تا نقاط قوت و ضعف این فرایند بر وی آشکار گردد.
۳-۴ روش­های جمع‌ آوری اطلاعات
مهمترین روش­های گردآوری اطلاعات در این تحقیق بدین شرح است:
۱) مطالعات کتابخانه‌ای
در این قسمت جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری (بررسی برنامه ریزی راهبردی، مفاهیم؛ اصول، مدلها و…) و ادبیات تحقیق موضوع، از منابع کتابخانه‌ای، مقالات، کتاب­های موردنیاز و نیز از اینترنت استفاده شده است.
۲) تحقیقات میدانی
در این قسمت به منظور جمع‌ آوری داده‌ها و اطلاعات برای تجزیه و تحلیل از مصاحبه نیمه ساخت یافته و مراجعه به اسناد مکتوب استفاده گردیده است.
۳-۵ روایی پژوهش
یکی از عمده­ترین ابهامات و چالش­ها که پژوهشگران با آن روبرو می باشند مفاهیم کیفیت در تحقیقات کیفی است که از جمله مهمترین آنها مفاهیم روایی و پایایی است. (واله، ۱۹۸۹؛ میلر^[۴۰]، ۱۹۸۶)
بر خلاف تحقیقات کمی، در میان تحقیقات کیفی هیچ آزمون استانداردی برای روایی وجود ندارد و غالباً ماهیت تحقیق توسط خود پژوهشگر تعیین و جرح و تعدیل می شود و حتی ممکن است هیچ فرضیه اولیه ای وجود نداشته باشد. بنابراین ماهیت مفهوم روایی در تحقیقات کیفی به بازنمایی مشارکت کنندگان، اهداف تحقیق و مناسب بودن فرآیندها ارتباط دارد (زارع, ۱۳۸۹)
یکی از پژوهشگران^[۴۱] در تلاش برای پاسخ به چگونگی بررسی روایی در تحقیقات کیفی، میان روایی داده و تعمیم پذیری نتایج تمایز قائل شده است. روایی داده به هدف مطالعه بستگی دارد، این بخش از بحث روایی برای تحقیق کیفی قابل بررسی و استفاده است، بگونه ای که در تحقیق کیفی تعامل میان پژوهشگر و پاسخگو منجر به شرایطی می شود که امکان جمع آوری داده های خوب را فرآهم می سازد و هدف تحقیق را تامین می نامید. در تحقیق کیفی مفهوم یک گزاره توسط پژوهشگر و پاسخگو از زوایای مختلفی کنترل و بحث می شود، در حالی که در تحقیق کمی کیفیت اطلاعات قربانی استاندارد سازی می گردد. در این راستا استن باکا معتقد است که در تحقیق کیفی پاسخ به پرسش چگونگی کسب روایی مناسب بسیار آسان است، به عبارتی در تحقیق کیفی زمانی درک پدیده دارای روایی است که پاسخگو بخشی از بستر مساله بوده و به وی فرصتی برای صحبت آزاد مطابق ساختار فکری اش داده شود (زارع, ۱۳۸۹).
در ادامه به تعدادی از استراتژی هایی که باعث ارتقاء روایی در تحقیق کیفی می شود اشاره می کنیم. جدول زیر تعدادی از این استراتژی ها را نشان می­دهد:
جدول ۵استراتژی های ارتقاء روایی در تحقیق کیفی،منبع (Johnson , 1997)